مردم با يكديگر و شور رهبر با مردم، تنظيم شده است كه مجموعا بهترين نوع حكومت آزاد و مردمى را ارائه مى‌كند.

2- حق شور در برابر حق اطاعت‌

حقّ شور مردم با يكديگر و شور با رهبر در برابر حقّ حاكميّت و (حقّ اطاعت) رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قرار دارد؛ يعنى مردم علاوه بر شور خودى بايد طرف شور رهبر بلا واسطه يا مع الواسطه قرار گيرند؛ چون امر «امر مردم» است نه «امر خدا» يعنى مربوط به خود مردم است كه چگونه زيست كنند و از ناحيه حكم خدا هيچ گونه الزامى به يك طرف قضيه وجود ندارد؛ زيرا شور هميشه در زمينه فراخ و تطبيق كلّى بر صغريات انجام مى‌گيرد نه در احكام كلّى.

نتيجه اين دو حقّ متقابل بهترين صورت عدالت اجتماعى را در حكومت اسلامى نشان مى‌دهد، يعنى دو حق مردمى (شور امت و شور نبى) در برابر يك حقّ رهبرى قرار دارد و آن (حقّ الطّاعة) است.

3- حق تصميم نهايى‌

حقّ تصميم نهايى در شور رهبرى با رهبر است كه از آن تعبير به «حقّ اطاعت» نموديم؛ زيرا در دنباله شور مى‌فرمايد ... فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ...[1] يعنى پس از شور و تبادل نظر با مردم چون طبيعتا اختلاف نظر به وجود مى‌آيد و به گونه‌اى بايد امر مورد شور، صورت عملى پيدا كند حق تصميم نهايى به تو (اى رسول گرامى) داده شده.

و اين حق تصميم (عزيمت) اعمّ از تشخيص است يعنى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى‌تواند برابر با خواسته مردم تصميم بگيرد هر چند بر خلاف ميل آن حضرت باشد؛ زيرا در هر صورت، خلاف حكم خدايى نيست مثلا جنگ با دشمن در شهر مدينه يا خارج از شهر.

[1] - آل عمران/ 159.