______________________________
ايشان كمك بگيرد و به شور بنشيند و سخن تو با ظاهر قرآن چگونه تطبيق مى‌كند؟

شيخ مفيد گفت: مشورت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با اصحاب نه به اين سبب بود كه آن حضرت نيازمند به آراى ايشان بود همچنان كه تو گمان كرده‌اى، چگونه و حال آنكه عموم مسلمانان اتفاق نظر دارند كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كامل‌ترين افراد خلق بود، نظرش از همه نيكوتر، عقلش از همه فزونتر و دورانديشى‌اش از همه دقيق‌تر بود، علاوه آنكه ملائكه به امر پروردگار جهان بر او فرود مى‌آمدند و با او در تماس مداوم بودند و او را به حقايق اين جهان آگاه مى‌نمودند و كسى كه داراى چنين صفات و آگاهيهايى باشد هرگز با ديگران- كه چنين مراحل كمال را ندارند- نشايد كه مشورت كند؛ زيرا كامل، نياز به ناقص و دانا نياز به نادان ندارد.

آنگاه شيخ مفيد در مقام تفسير آيه مورد نظر بر آمد و چنين گفت:

اى «ورثانى» امّا آيه‌اى كه به آن اشاره نمودى‌ وَ شاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ‌ اين آيه عليه تو است نه به سود تو؛ زيرا خداوند در اين آيه به پيامبر چنين امر كرده است كه هرگاه خود تصميم گرفتى عمل كن، نه آنگاه كه به تو پيشنهاد كردند؛ يعنى خداوند مقام اجرايى را در رابطه تصميم خود پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قرار داد نه مشورت اصحاب و اگر چنين بود- كه تو گمان دارى- بايد مى‌گفت: هنگامى كه به تو پيشنهاد نمودند عمل كن و يا آنكه مى‌گفت: هنگامى كه اتفاق بر نظرى نمودند آن را تنفيذ نما.

آرى در اينجا جاى اين سؤال باقى مى‌ماند كه بنابراين چه هدفى در مشورت رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با اصحاب منظور شده است.

پاسخ اين است كه هدف از مشورت با اصحاب انس با ايشان و جلب نظر آنها و نيز راهنمايى به اينكه مسلمانان بايد با هم شور كنند و در نتيجه شور، تصميم بگيرند، بنابراين، به اين نتيجه مى‌رسيم كه شور رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم به دليل نياز آن حضرت به آراى اصحاب نبوده بلكه براى جلب نظر ايشان و راهنمايى به روش شور به ديگران (مسلمانان) بوده است. (به نقل از شرح رسالة الحقوق امام سجاد عليه السّلام 1/ 391 و 392).

آنچه را كه از گفتگوى شيخ مفيد با عالم اهل تسنّن خوانديد درباره شخص رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم دور مى‌زند كه آن حضرت روى چه هدفى مى‌توانست با اصحاب شور كند در حالتى كه همه مطالب براى او روشن بود و اظهار نظر در اين موضوع كلّا درباره شخص آن حضرت خواهد بود.

و امّا اصل كلّى شور يك امر اسلامى است و هيچ گونه جاى ترديد نيست تا آنجا كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم براى اينكه استبداد را از بين ببرد، حتى در مسائلى كه خود، آگاهى كامل دارد با ديگران شور مى‌كند. و هدف از شور براى عموم مردم حقيقت‌يابى است و در صورتى كه براى كسى‌