قال اللّه تعالى:
إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ ....[1] «خداوند آدم و نوح و آل ابراهيم را
براى رسالت برگزيد». و نيز تحت عنوان «اختيار» آمده است؛ چنانچه خداى عزيز به جناب
موسى فرمود:
وَ أَنَا اخْتَرْتُكَ فَاسْتَمِعْ لِما يُوحى.[2] «من تو را
اختيار كردم، پس به وحى گوش فرا ده».
از انتخاب و تعهد مردم در قرآن كريم به عنوان «بيعت» تعبير شده است:
قوله تعالى: إِنَّ الَّذِينَ
يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ
فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ وَ مَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ
عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً.[3] «آنها كه با تو (اى محمّد!) بيعت
مىكنند، هرآينه با خدا بيعت مىكنند، دست خدا بالاى همه دستهاست، پس كسى كه نقض
(بيعت) كند به زيان خود نقض نموده و هر كس كه در عهد با خدا وفادار باشد به او
پاداش بزرگ خواهد داد».
در آيه ديگر درباره خصوص «بيعت رضوان» چنين مىفرمايد:
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبايِعُونَكَ
تَحْتَ الشَّجَرَةِ ....[4]
«خداوند از مؤمنين راضى شد كه با تو در زير درخت (در حديبيه) بيعت مىكنند».
(1) در اسلام- بلكه پيش از آن- بيعت براى انتخاب زمامدار صورت
مىگرفت و احيانا در پيشامدهاى مهم كه تجديد عهد و پيمان لازم و ضرورى تشخيص داده
مىشد، تجديد بيعت مىكردند. و حدود اقدام و تعهدات افراد نيز مشخص مىشد كه تا چه
مرحله بايد ايستادگى كنند و در «بيعت رضوان» برخى گفتهاند كه بيعت افراد با رسول
خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در جنگ با قريش تا حدّ مرگ بوده، ولى برخى تا
حدّ فرار نكردن از ميدان جنگ ذكر كردهاند. به هر حال، بيعت يك نوع انتخاب مقرون
به تعهد و پيمان است و بيعتكننده تعهد مىكند كه تا پايان كار وفادار بماند.
ريشه لغوى آن از «بيع» است به معناى «عهد و پيمان» كه پس از انتخاب
ثمن و مثمن