اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 404
آن دو برآمدگى به سمت بالا بيايد و ديگرى (در گودى) فرو نشيند سر به
سمت فرو رفته كج مىگردد (بدين صورت سر به سمت چپ و راست حركت مىنمايد.)
از آنجا كه مفصل دوم ديگر نمىتواند بر اين مهره (اول) قرار گيرد، براى
آن مهره ديگرى جداگانه لحاظ شده و آن مهره بعدى (يعنى دوم) است، لذا از طرف قدامى
درون اين مهره (بعد از رشته نخاع) زايدهاى
[1] بلند و سفت روييده كه جلوى نخاع (و هم گام با آن) به درون سوراخ
مهره اول وارد شده و از آن عبور مىكند، پس در واقع سوراخ مهره اول مشترك بين آن
دو (نخاع و زايده) مىباشد، از اين رو (شكل) سوراخ مهره اول از عقب به جلو
كشيدهتر از راست به چپ است، زيرا فضاى اشغال شده از سوراخ توسط اين دو عبوركننده،
به مراتب بيشتر از يك عبور كننده مىباشد، (پس در واقع) عرض اين سوراخ تنها به
اندازه بزرگترين آن دو عبور كننده (يعنى نخاع) تعريض گرديده است. [2]
اين زايده را دندانه مىنامند، و رشته نخاعى مجاور آن توسط انبوهى از
رباطهاى محكم پوشيده شده تا بخش زايده از بخش نخاعى آن جدا گردد، و استخوان
دندانهاى نخاع را تحت فشار قرار ندهد و با حركت خود به پرده آن شكاف وارد نكند.
سپس اين زايده (پس از عبور) از ميان مهره اول، برآمده و در گودى
استخوان سر فرو مىرود و گودى استخوان سر آن را در حلقه خود مىگيرد و بدين وسيله
سر از جلو به سمت عقب حركت مىنمايد. [3]
رويش زايده دندانهاى در ناحيه قدامى مهره، براى دو فايده مىباشد:
[1] دومين مهره گردنى يا آكسيس داراى يك زايده ميخ مانند به نام
زايده «ادونتوئيد-Odontoidprocess
است كه از سطح فوقانى تنه به طرف بالا برآمده شده، با مهره اطلس
مفصل مىشود. (ضروريات آناتومى اسنل، ص 26)
[2] بنا بر اين شكل مهره نخست گردن دايره نمىباشد، بلكه تقريبا
به شكل حلقه بيضوى است.
[3] در آناتومى گفته مىشود: مفصل دو مهره اول گردن، اطلس و آكسيس
(جزء دسته مفاصل مسطح مىباشند) به وسيله چهار رباط نگاه دارى مىشود (رباط قدامى،
خلفى، و دو پهلويى). مفصل پس سر با آكسيس بطور غير مستقيم مربوط مىشود؛ يعنى سطح
مفصلى با يكديگر ندارند بلكه به وسيله اوتار وصل مىباشند. سه رباط ديگر (يك ميانى
و دو رباط پهلويى) ... به راس زايده ادونتوئيد (دندانهاى) وصل مىگردد. (گزيده از
كتاب قرآن و دانش پزشكى، دكتر ملائك، ص 218)
اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 404