اين بود گفتارى درباره مزاج صبيان و جوانان، بر اساس ديدگاه جالينوس كه ما از وى نقل كرديم.

سپس بايد بدانيد كه حرارت مزاج بعد از سن وقوف، شروع به كاهش مى‌كند، زيرا هواى اطراف بدن باعث خشكى ماده حرارت، يعنى رطوبت، مى‌گردد، و از درون نيز حرارت غريزى آن را يارى مى‌نمايد و علاوه بر آن، حركت‌هاى بدنى و نفسانى، كه در زندگى و معيشت ضرورى است، با رطوبت غريزى در ستيز و طبيعت هم از مقاومت دايم با آن ناتوان مى‌باشد، چرا كه همه نيروهاى جسمانى انسان، پايان پذير است، و اين موضوع در دانش طبيعى تبيين شده است، پس كار نيروهاى بدنى در امر تدارك و تغذيه بدن پيوسته نمى‌باشد. و بر فرض اگر نيروهاى بدنى نيز بى‌پايان و پيوسته در تدارك آنچه به يك اندازه برابر از بدن تحليل مى‌رود، بودند ولى اين تحليل در بدن هرگز به يك اندازه نبوده، بلكه پيوسته و هر روزه در افزايش است و در نتيجه، تدارك جايگزين در برابر تحليل روزافزون ناكافى مى‌باشد، و همين تحليل، باعث نابودى رطوبت غريزى مى‌گردد، چرا چنين نباشد و حال اين كه دو عامل (تحليل دايم بدن و فقدان جايگزين كافى) عليه تدارك نقصان و بازگرداندن آن به بدن، دست به دست هم داده‌اند؛ بنا بر اين به ضرورت، ماده (رطوبت) رو به فنا رفته و متعاقب آن حرارت نيز خاموش مى‌گردد، بويژه اين كه علاوه بر كاهش و ته كشيدن ماده، سبب ديگرى- يعنى پيدايش روزافزون رطوبت بيگانه، به دليل فقدان گوارش درست غذا- نيز به ميان مى‌آيد، و رطوبت بيگانه بر اطفاى حرارت غريزى از دو جهت مساعدت مى‌نمايد:

1. ايجاد خفگى حرارت غريزى؛ 2. ايجاد كيفيت ضد، زيرا رطوبت بيگانه، بر خلاف رطوبت غريزى، طبيعتى بلغمى و سرد دارد.

اين (خاموشى حرارت غريزى) همان مرگ طبيعى است، كه براى هر شخص به اقتضاى مزاج اوليه او تا زمان وجود نيروى حفظ رطوبت غريزى، مقرر شده است، و براى‌