ايفا مى‌كند، سپس به اندازه‌اى كاهش پيدا مى‌كند كه هيچ يك از آن دو جنبه را تأمين نمى‌نمايد، پس براى كفايت دستِ كم يكى از آن دو جنبه، لازم است اين رطوبت در حد متوسط باشد، و ممكن نيست كه نمو را تأمين كند ولى حفظ حرارت غريزى ننمايد، چگونه چيزى افزوده گردد ولى اصل آن (حرارت غريزى) حفظ نگردد، پس بايد حرارت غريزى حفظ گردد و رشد متوقف گردد، و اين همان سن و مزاج جوان است.

اما ديدگاه گروه دوم طبيبان، كه رشد و نمو صبيان را تنها به سبب رطوبت مى‌دانند، و براى حرارت نقشى قايل نمى‌باشند، نادرست است، زيرا رطوبت، ماده رشد است و ماده به خودى خود تأثيرپذير و تخلّق پذير نمى‌باشد، بلكه بايد نيروى فاعلى در آن عمل نمايد و نيروى فاعلى در اينجا نفس يا طبيعت، به فرمان خداى متعال است و عملكرد طبيعت يا نفس نيز به وسيله ابزارى به نام حرارت غريزى، است.

همچنين ديدگاه ديگر آنان، كه نيروى اشتها در صبيان را تنها ناشى از سرد مزاجى ايشان مى‌دانند، نادرست است، زيرا اشتهاى تباه، كه از سردى باشد، هرگز گوارش نيافته و در فرايند تغذيه آنان قرار نمى‌گيرد، در حالى كه گوارش در آنان بيشتر مواقع به بهترين وجه ممكن، انجام مى‌گيرد، اگر چنين نبود بيشتر از آنچه از بدن تحليل رفته، جايگزين نمى‌گرديد تا اين كه رشد تداوم يابد، ولى گاه صبيان به دليل پرخورى و بى‌نظمى در غذا خوردن، و تناول چيزهاى نامطبوع و مرطوب، و انجام حركات تباه كننده، روى غذا، دچار بدى گوارش مى‌شوند، لذا در بدن، بويژه ريه آنان، مواد اضافى بسيارى انباشته مى‌گردد و به پاكسازى بيشترى نياز دارند، و (به دليل وجود گرمى در مزاج آنان) تنفّس‌ [1] آنان سرعت و تواتر بسيارى دارد، ولى عظيم نيست، زيرا نيروى صبيان تمام نمى‌باشد.

[1] در نسخه بولاق «نبض» دارد كه طبق نسخه تهران، آملى و جيلانى تنفّس ترجمه شد زيرا با توجه به ادامه مطلب كه درباره ريه است مناسب‌تر مى‌باشد، يعنى به دليل تجمّع مواد اضافى و عفونى در ريه آنان، و نرسيدن هواى كافى دچار تنگى نفس و تواتر و سرعت در تنفّس مى‌شوند، و به همين علت (تنگى نفس) تنفسِ عظيم، ندارند.