باشد. براى همين است كه شيخ الرئيس در توجيه حسن و زيبايى و خير بودن كيفر الهى مى‌گويد:

لأنّه قد كان يجب أن يكون التّخويف موجودا في الأسباب الّتى تثبت، فتنفع فى الأكثر و التّصديق تأكيد للتّخويف.

به اين علت، كيفر و عذاب گنه‌كاران خير است كه «تخويف بايد در مبادى افعال انسانى موجود باشد تا در مورد بيشتر مردم سودمند باشد و تصديق عملى تأكيدى براى تخويف است»؛

چرا كه بيم از كيفر، بيشتر مردم را از گناه بازمى‌دارد، آن هم كيفر واقعى كه تصديق عملى تخويف و وعيد است و اگر اين تخويف و تصديق عملى نباشد، نظام تشريع عاطل و بيهوده خواهد بود و اگر انذار و تبشير به كمك انسان نيايند و او را در راه آرمانى شدن يارى نرسانند، آفرينش انسان هم جز عبث و بيهودگى نام ديگرى نخواهد داشت.

البته برخى از انسان‌هاى برجسته- مانند معصومان- خدا را به انگيزه تقرّب اطاعت مى‌كنند، نه به دليل ترس از كيفر و طمع پاداش.

شر اندك و خير فراوان‌

تصديق عملى تخويف، براى آنهايى كه استحقاق كيفر پيدا مى‌كنند، شر و براى آنهايى كه گوش شنوا و چشم بينا دارند و از تخويف‌ها در راه خودسازى و آرمانى شدن بهره مى‌گيرند، خير است؛ قطعا آنهايى كه چشم و گوش خود را بر تخويف‌ها بسته و به مجازات ابدى گرفتار مى‌شوند، اندك و آنهايى كه كم‌وبيش از آنها بهره مى‌گيرند، اكثريت دارند.

آيا روا نيست كه به خاطر سود فراوان از سود اندك، چشم‌پوشى شود؟ در حقيقت، عذاب الهى نسبت به بندگان مطيع، خير و نسبت به بندگان عاصى، شرّ است.