و استوسع رحمة اللّه و ستسمع لهذا فضل بيان.

ترجمه‌

تنبيه‌

مبادا در نزد تو اين‌گونه تلقّى شود كه سعادت در آخرت، نوعى واحد است. [1] و مبادا در نزد تو اين‌گونه تلقّى شود كه سعادت جز از راه رسيدن به كمال علمى به دست نمى‌آيد. هرچند رسيدن به كمال علمى، نوع سعادت را نوعى اشرف مى‌سازد. [2]

و مبادا در نزد تو اين‌گونه تلقى شود كه خطاهاى گوناگون، عصمت نجات و رستگارى را قطع مى‌كند؛ بلكه قسمى از جهل و رذيلت‌ [3]، سبب هلاك جاودانى و عذاب هميشگى مى‌شود و قسمى از رذيلت و حدّى از آن، تنها موجب عذاب محدود و موقّت مى‌گردد و اين، در اقليتى از افراد مردم است.

و به كسى‌كه نجات را بر تعداد كمى منحصر مى‌كند و براى ابد، از اهل جهل و خطاها منصرف مى‌كند، گوش مده. [4]

و رحمت خدا را وسيع بشمار و به زودى توضيح بيشترى در اين‌باره خواهى شنيد. [5]

[1] . ممكن است توهّم شود كه سعادت، نوع واحدى است و مخصوص اهل علم است. پاسخ اين است كه چنين نيست.

[2] . اين قسمت، مكمّل قسمت قبلى است.

[3] . هر جهل و رذيلتى سبب عذاب جاودانى و خلود در جهنم نيست؛ بلكه جهل مركّب و رذيلتى كه نفس را تاريك و دل را سياه كند و راه بازگشت را ببندد.

[4] . ممكن است توهّم شود كه بيشتر مردم، گرفتار جهل و خطايند. بنابراين، شر بر آنها غالب است. پاسخ اين است كه همه جهل‌ها و خطاها موجب عذاب دايم نيست.

[5] . معتزله گفته‌اند: تنها پاكانى كه حق را به برهان شناخته‌اند، اهل نجاتند. شيخ الرئيس مى‌گويد: رحمت خدا بيكران است و تو مبادا رحمتش را محدود شمارى.