اسم الکتاب : شرح الإشارات و التنبيهات المؤلف : الرازي، فخر الدين الجزء : 0 صفحة : 47
يك بار در آغاز بخش حكمت وصيّت مىكند كه مطالب اين كتاب در اختيار
كسانى كه واجد شرائط نيستند قرار نگيرد. او مىگويد:
مطالب اين كتاب إشاراتى به اصول، و تنبيهاتى بر جملههائى است كه هر
كس فهم آنها برايش ميسّر شود بينا گردد، و كسى كه درك اين مطالب بر او دشوار آيد
سخن صريحتر هم او را بهرهمند نسازد. براى توفيق بايد بر خدا توكل كرد. و من
دوباره وصيّتم را تكرار و بر خواهشم اصرار مىنمايم كه بخل ورزيد از اين كه مطالب
اين كتاب در اختيار كسانى قرار گيرد كه واجد شرايط مندرج در آخر اين كتاب نيستند.» [1]
و بار ديگر در پايان كتاب در ذيل عنوان «خاتمة و وصيّة» براى خواننده
اين كتاب شرايطى را تعيين مىكند، و معاهده و پيمان مىخواهد كه اين مطالب در
اختيار نااهلان قرار نگيرد، و در صورت تخلّف خداى عزّ و جلّ را حكم و وكيل قرار
مىدهد. او در پايان نمط دهم مىگويد:
«اى برادر، من در اين اشارات حقيقت ناب را براى تو از ميان مطالب
بيرون آورده، و بهترين لقمه دانشها را در قالب عباراتى لطيف در دهانت نهادم. پس آن
را از افراد پست، و نادان، كم هوش، كم جرأت، و ناورزيده كه ميل آنها با قيل و قال
عوام است، يا از متفلسفان بىدين و بىعقيده، حفظ كن. پس اگر كسى را كه به پاكى
طينت و درستى روشش اطمينان دارى، و اين كه زود گرفتار وسواس نمىگردد، و با چشم
رضا و خشنودى و راستى به حقّ مىنگرد، يافتى پس هر چه را از تو سؤال كرد به تدريج،
و جزء به جزء، و اندك اندك به او بياموز تا آنچه قبلا فرا گرفته باعث كنجكاوى او
براى آنچه فرا خواهد گرفت بشود. و او را به خدا سوگند ده و با او محكم پيمان ببند
كه او نيز در آنچه از تو مىآموزد پيرو تو باشد و به تو تأسّى كند. پس اگر اين علم
را شايع يا ضايع سازى ميان من و تو خدا حكم كند و خدا براى واگذارى كارها به او
كافى است» [2].
مناسب است درباره مشرب فلسفى و مباحث عرفانى كتاب «اشارات» به اختصار
گفتگو كنيم:
مشرب فلسفى ابن سينا در «اشارات»
اگر چه نظام فلسفى كه وى در كتاب «اشارات» و ساير آثارش عرضه كرده
است بيش از همه صبغه مشّائى و ارسطوئى دارد، و او بيش از ديگران در تبويب، تنظيم،
تبيين و تكميل اين فلسفه سهم دارد، ولى