اسم الکتاب : توضيح المسائل (فارسي) المؤلف : خوئی، سيد ابوالقاسم الجزء : 1 صفحة : 374
بانكى كه به وسيلة دولت سرمايهگذارى شده و به سرماية دولت مىباشد (مسألة 3 ) - گرفتن پول از بانكهاى دولتى و تصرف در آن بدون اجازه حاكم شرع و يا وكيل او جايز نيست.[1] (مسألة 4 ) - قرض گرفتن از بانكهاى دولتى
درصورتى كه شرط سود و فائده در آن باشد جايز نيست، ربا و حرام است و فرق
نمىكند كه قرض با وثيقه بوده باشد يا بدون وثيقه، و وثيقه سند ملكى باشد
يا اسناد اعتبارى مانند سفته و غيره ولى چنانچه پول را بهعنوان
مجهولالمالك و با اجازه حاكم شرع يا وكيل او گرفته باشند نه بهعنوان قرض
جايز است و اشكال ندارد و مىداند كه بانك اصل پول و سود آن را به طور
الزام از او خواهد گرفت اشكالى در جواز تصرف در آن ايجاد نمىكند و اگر
نتواند از دادن آن خوددارى كند پرداخت آن نيز جايز است. (مسألة 5 ) - سپردن پول به بانك دولتى به قصد
زياد شدن آن و گرفتن سود و فايده بر آن پول جائز نيست ربا و حرام است ولى
براى جلوگيرى از ابتلاء به ربا و حرام مىتواند در نيت خود شرط گرفتن سود و
فايده قرار ندهد و بنابر اين گذارد كه اگر بانك سود و فايدهندهد خود را
طلبكار نمىداند و مطالبه نخواهد كرد، در اين صورت اگر بانك فايدهاى دارد
مىتواند بهعنوان مجهول المالك با اجازة حاكم شرع يا وكيل او آن فايده را
بگيرد و در آن تصرف كند.
اين بود حكم بانكهاى دولتى و از اينجا حكم بانكهائى كه به شركت مردم با
دولت سرمايهگذارى شده است معلوم مىگردد چون پول موجود در اين بانكها
مخلوط با مجهولالمالك است حكم بانكهاى دولتى را دارند.
اما حكم بانكهاى غير اسلامى مانند بانكهاى بلاد كفر چه دولتى باشد چه
شخصى گرفتن پول از اين بانكها جائز است ولى نه بهعنوان قرض و تصرف در آن
احتياج به اجازه حاكم شرع يا وكيل او ندارد و اما سپردن پول به اين بانكها
حكم آن، حكم سپردن پول به بانكهاى اسلامى است كه قبلاً گفته شد چنانچه
شرط سود و فايده باشد، تصرف در آن فايده و سود جايز نيست، ربا و حرام است.[2]
[1]
. اين حكم بر مبناى نظريهاى است كه دولت و حكومت مالك نمىشود و آن چه در
دست دولت است مال مردم و ملت است و چون هر مقدارى كه از بانك دولتى و يا
صندوقهاى دولتى گرفته مىشود صاحب واقعى آن معلوم نيست و مجهولالمالك
بوده و بدون اجازة حاكم شرع يا وكيل او نمىشود در آن مال تصرف كرد و اما
استفاده از پولهائى كه اشخاص در حساب جارى خود در بانكهاى دولتى
مىگذارند، چون خود صاحب پول تصرف را در آنها را اجازه دادهاند در صورتى
كه با پولهاى ديگرى كه مجهولالمالك بوده باشند، مخلوط نشده باشد، گرفتن
آنها جائز است و به اجازة حاكم شرع احتياج ندارد و مىتواند در آن تصرف
نمايد ... [2] . در خصوص گرفتن سود از غير مسلمان در رسالة منهاج الصالحين ج 2 ص 6 1 مسألة 2 1 8 چنين آمده است كه گرفتن ربا از كافر حربى پس از انجام معامله از باب استنقاذ جايز است.
(به اين معنى كه چون كافر حربى خود و آن چه در ملك اوست مال مسلمانان است
آن مقدارى كه به عنوان فايدة پول از او مىگيرد از باب حق خود استنقاذ
مىكند.)
اسم الکتاب : توضيح المسائل (فارسي) المؤلف : خوئی، سيد ابوالقاسم الجزء : 1 صفحة : 374