چيز تمام شده است!

راهى براى شناخت متقابل‌

شايد بسيارى از فلسفه اداى فريضه حجّ سؤال كنند. براى جواب به آنان بايد گفت كه حكمتهاى فراوانى را مى‌توان براى حجّ متصوّر شد كه برخى از آنها را خداوند در جايجاى كتاب آسمانى خود ذكر كرده است.

مثلًا در سوره حجّ آمده است:

(وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَعَلَى‌ كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ* لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى‌ مَا رَزَقَهُم مِن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ* ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ) [1].

«و بانگ برآور در ميان مردم به هنگام حجّ آيند بسويت پيادگان و بر هر اشترى لاغر كه مى‌آيند از هر درّه ژرف* تا بنگرند سودهايى را كه براى آنهاست و ببرند نام خدا را در روزهايى معلوم بر آنچه روزيشان داده است از دامهاى چهار پا پس بخوريد از آن و بخورانيد به بينواى درويش* سپس فرو بگذارند آلايش خويش را و وفا كنند به نذرهاى خود و بايد طواف كنند گرد خانه كهن.»

حجّ معراج روحى انسان مى‌باشد، همانگونه كه نماز نيز معراج مؤمن مى‌باشد.

در حديث شريف آمده است: «طواف خانه (خانه خدا) نماز است.»

حجّ گروههاى مختلف مسلمان را درهم ذوب كرده و شعله‌هاى‌