مفهوم اين سخنان گذر نمى‌كند كه:

وَهُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ مِن نَفْسٍ وَاحِدَةٍ... [1].

«او خدايى است كه تنها را از يك نفر آفريد...»

و «همه شما از آدم هستيد و آدم از خاك.» [2]

بدون ترديد، تكبر عواملى دارد كه نتايجى نيز بر آن مترتب است، زيرا آدمى هنگامى كه به خويش باز مى‌گردد و در مى‌يابد كه موجودى است بغايت ناتوان كه نمى‌تواند زمينى را كه بر آن زندگى مى‌كند بشكافد و هرگز نمى‌تواند قامتى چون كوه يابد، هر چند بر هم‌جنسان خود فخر فروشد. خداوند سبحان مى‌فرمايد:

وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّكَ لَن تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَن تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا [3].

«و از روى سرمستى در زمين راه مرو كه هرگز نخواهى توانست زمين را بشكافى و هرگز قامتت به كوهها نخواهد رسيد.»

ولى جهل بدين مفهوم كه شخص متكبر از درك آن ناتوان بوده و همان عاملى است كه او را به تظاهر به امورى وا مى‌دارد كه عملًا در او موجود نيست و از همين رو نمى‌تواند به استقبال حقايق برود، لذا به لاف زنى، خيره سرى و لجبازى توسّل مى‌جويد، به عقب ماندگى، واپسگرايى و وارونگى مى‌گرايد. اين نشانه عقب ماندگانى است كه به عقب ماندگى خود مى‌بالند و به آبهاى متعفنى كه در آن دست و پا مى‌زنند افتخار مى‌كنند.

پس شگفت نيست اگر افرادى را مى‌بينيم كه به عقب ماندگى افتخار مى‌كنند، مستقيم و يا غير مستقيم به گناهان خود مى‌بالند، لذا قلب آنها چونان صخره‌اى سخت و يا حتّى سخت‌تر از آن مى‌گردد، زيرا گاهى از دل سنگى چشمه‌اى‌