استغفار كند، بلكه او بايد توبه به درگاه الهى آورد و به فرايض خود عمل كند و به آنچه خدا بدان مى‌خواند پاسخ دهد. خداوند مى‌فرمايد:

أَفَلَا يَتُوبُونَ إِلَى اللَّهِ وَيَسْتَغْفِرُونَهُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌ [1].

«آيا به درگاه خدا توبه نمى‌كنند و از او آمرزش نمى‌خواهند؟ خدا آمرزنده و مهربان است.»

به نظر مى‌رسد كه توبه، مرحله بالاترى از استغفار است و از همين جاست كه استغفار از شرايط توبه دراين آيه تلقّى شده است و نيز دراين زمينه از امام صادق عليه السلام رسيده است كه فرمود:

«خداوند بر بنده‌اى رحم آورد كه حاضر نشد در دين خود، ابليس را الگو قرار دهد، و در كتاب خدا رهايى از هلاكت و بينش از كورى و راهنمايى به سوى هدايت و شفاى درد سينه‌ها نهفته است كه خداوند، شما را به استغفار و توبه دستور مى‌دهد. خداوند مى‌فرمايد: وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ وَلَمْ يُصِرُّوا عَلَى‌ مَا فَعَلُوا وَهُمْ يَعْلَمُونَ‌ [2]

«و آن كسانى كه چون مرتكب كارى زشت شوند يا به خود ستمى كنند، خدا را ياد مى‌كنند و براى گناهان خويش آمرزش مى‌خواهند و كيست جز خدا كه گناهان را بيامرزد؟ و چون به زشتى گناه آگاهند در آنچه مى‌كردند پاى نفشرند.»

نيز خداوند مى‌فرمايد: وَمَن يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً [3].

«و هركه كارى ناپسند كند يا به خود ستم روا دارد آنگاه از خدا آمرزش خواهد خدا را آمرزنده و مهربان خواهد يافت.»

اين همان استغفارى است كه خداوند بدان دستور مى‌دهد و توبه و ترك محرّمات الهى را به همراه آن شرط كرده است، زيرا مى‌فرمايد:... إِلَيْهِ يَصْعَدُ