اسم الکتاب : احكام معاملات المؤلف : مدرسى، سيد محمد تقى الجزء : 1 صفحة : 280
آن واقع شد بيابد، مشترى حقّ دارد معامله را فسخ كند، ويا اينكه
اتومبيل را همانطور كه هست وبا همان قيمت مورد توافق، قبول كند.
خيار رؤيت، غير از خريد وفروش، شامل تمام قراردادهاى معاوضهاى مانند
اجاره ومصالحه نيز مىشود.
هفتم- خيار تدليس؛ اين خيار زمانى ثابت مىشود كه يكى
از دوطرف قرارداد چيزى را كه مورد معامله قرار گرفته برخلاف واقع بنماياند وطرف
مقابل را فريب دهد، كه اين كار، تدليس «يا نيرنگ» است. بنابراين شخص فريبخورده حق
دارد كه به محض آگاهى يافتن از اين امر قرارداد را فسخ كند.
مثل اينكه شخصى وسيله نقليّه را بنابراين كه جديد وغير مستعمل است
بخرد، امّا معلوم شود كه دست دوّم بوده وفروشنده آن را رنگ زده وبه همين جهت مشترى
فريب خورده وخيال كرده جديد است.
هشتم- خيار تعذّر تسليم «يا خيار ناتوانى از تحويل
دادن»؛ واين خيار زمانى است كه يكى از دوطرف نتواند مورد معامله را- به هر دليل-
تحويل دهد، مانند اينكه وسيلهى نقليّه مورد معامله قبلاز تحويل به مشترى دزديده
شود ويا خانه اجاره داده شده ازطرف دولت مصادره گردد كه دراين صورت مشترى ومستأجر
حقّ فسخ معامله را دارند.
نهم- خيار عيب؛ اين خيار براى هريك از دو طرف كه در
شىء مورد معامله عيبى بيابد ثابت مىشود ودراين حالت صاحب حق مختار است كه معامله
را فسخ كند ويا با دريافت ارش «اختلاف قيمت كالاى سالم ومعيوب» معامله را
قبولكند.
مثلًا اگر شخصى پيراهنى را بخرد وسپس متوجّه شود كه پاره يا كهنه
است، خيار عيب براى او ثابت است يعنى حقّ دارد كه يا معامله را بكلّى فسخ كند يا
با دريافت اختلاف قيمت پيراهن سالم ومعيوب آن را قبول كند.
[1]
[1] - اقسام ديگرى از خيارات وجود دارد كه در كتب فقهى مفصّل، بيان
شده است و غالباً در چارچوب مواردى است كه گفته شد. همچنانكه براى هر كدام از
خياراتجزئيات و احكامى است كه بخاطر اينكه به ندرت اتّفاق مىافتد بيان نشد.
اسم الکتاب : احكام معاملات المؤلف : مدرسى، سيد محمد تقى الجزء : 1 صفحة : 280