الف- معاملاتى كه در آنها طبيعت معامله، يا عرف تجارى ويا شرايط پيرامون، جايگزينى سكوت به جاى قبول لفظى را كافى تلقّى مى‌كنند، همچون وقتى كه بانك، صورتحسابى را براى مشترى خود مى‌فرستد ودر آن عدم اعتراض را به مثابه قبول تلقّى مى‌كند، يا اينكه سابقه داد وستد پيشين بين دو طرف موجب شود تا سكوت براى بيان قبول‌كفايت كند، همچون سكوت واردكننده‌اى كه معمولًا كالاهاى معيّنى را از طريق مكاتبه از بازرگانى خريدارى مى‌كند، سپس آن بازرگان كالاهاى درخواستى را بدون اعلام قبلى براى وى مى‌فرستد. يكى ديگر ازنمونه‌ها اين است كه كسى در برابر هبه شخص ديگر سكوت كند وبا سكوت خود رضايت وقبول خود را پديدار سازد.

ب- عملى كردن قرارداد نيز به جاى قبول لفظى آن مى‌نشيند. به عنوان نمونه عرضه كالا توسّط فروشندگان ودريافت كالا توسّط خريداران وپرداخت بهاى آن به فروشنده بدون تصريح لفظى به قبول كه به ميزان فراوانى در عرصه زندگى روزمرّه ما اتّفاق مى‌افتد، ودر ادبيّات فقهى از آن به «معاطاة» تعبير مى‌شود، از آن جمله است.

ج درمعاملات مزايده اى، عرف، برنده شدن شخص در مزايده را حاكى از اذعان وى به قبول قرارداد تلقّى مى‌كند. در اين حالت خريدار با مشاركت در مزايده در واقع قبول خود را پيش از ايجاب قرارداد اعلام مى‌كند.

2- حدود قرارداد

«حرمت ربا- برجسته‌ترين نمونه»

خداوند مى فرمايد:

الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِى يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَ مَنْ عَادَ فَأُولئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ‌ [1].

«كسانى كه ربا مى‌خورند، «در قيامت» برنمى‌خيزند مگر مانند كسى كه بر اثر تماس شيطان، ديوانه شده است «و نمى‌تواندتعادل خود را حفظ كند؛ گاهى زمين مى‌خورد، گاهى به پا مى‌خيزد». اين، به خاطر آن است كه گفتند:" دادوستد هم مانند ربااست «و تفاوتى ميان آن دو