نه! مسأله‌ى ده هزار نفر يا پنجاه هزار نفر نيست؛ بلكه آن‌ها غُثاءٌ كَغُثاءِ السَّيْل هستند. يعنى كف‌هايى كه روى سيل مى‌آيد. در روايات ما هم وقتى خواسته‌اند بُعد منفى جماعت را بيان كنند، از اين تعبير استفاده شده است.

سؤال: آيا «كثير» در آيه، تأكيد «جِبِلّ» است؟

جواب: احسنتم! نه، بنده مى‌گويم كه ممكن است «كثير» يك معناى ديگر داشته باشد، و جِبِلّ يك انبوه از انسان‌هاى بى‌ارزش باشند. در قرآن در مواردى كه مى‌خواسته از گروهى ارزشمند ياد كند، از كلمات ديگر استفاده كرده است. مثلًا فرموده است:

فَلَوْلَا نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ؟ [1]

چرا از هر گروه از آنانْ طايفه‌اى كوچ نمى‌كنند تا در دين (و معارف و احكام اسلام) آگاهى يابند؟

در اين جا از افرادى كه بايد براى تفقّه و دين‌شناسى بروند- چون انسان‌هاى با ارزشى هستند- به طايفه تعبير شده است.

حال نظر، حاج آقا رحمانى را مى‌شنويم اگر شما نظر خاصّى داريد، گوش مى‌كنيم!

حاج آقاى رحمانى: انشاءاللَّه بحثى بايد در باره‌ى اين «عهد» و «عبد» بشود. ما بايد كلمه‌ى عبد را در قرآن بررسى كنيم.

منظور از عبادتِ شيطان، اطاعتِ اوست‌

شيطان را كسى عبادت نكرده است. كِى، ما شيطان را عبادت كرده‌ايم؟! ما شيطان را اطاعت كرده‌ايم نه عبادت. و منظور قرآن از عبادت، همان اطاعت است:

اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَ رُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَ مَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا إِلَهاً وَاحِداً لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ سُبْحَانَهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ؛ [2]