است. گرسنه است. وقتى سير مى‌شود، اين يك نعمت است. تشنه است.

وقتى كه سيراب شود، اين يك نوع نعمت است. خوابش مى‌آيد. وقتى مى‌خوابد، آرام مى‌شود و اين نعمتى است. ظاهراً در بهشت اين‌گونه نعمت‌ها نيست. چون در آنجا گرسنگى، تشنگى، خواب‌آلودگى و خستگى وجود ندارد. پس نعمت از نوع رفع كمبود و نقص در بهشت وجود ندارد. در آنجا نعمت‌هايى است كه رفع نقص و كمبود نيست؛ بلكه نعمت «افزودنى» است. نعمت افزودنى، يعنى چه؟

يعنى من دو ساعت خوابيده‌ام و از من رفع خستگى شده است؛ ولى فرصت دارم و مشكلى هم نيست؛ لذا يك ربع ديگر هم بعد از آن مى‌خوابم.

از نظر نياز به خواب، سيرِ خواب شده‌ام؛ ولى اين يك ربع اضافه را «اضافه بر سازمان!» مى‌خوابم. يا غذا خورده‌ام و سير شده‌ام؛ ولى مى‌آيم نوعى ميوه يا دسر را بعد از غذا مى‌خورم؛ نه به دليل اين‌كه گرسنه هستم؛ بلكه به انگيزه‌ى لذّت‌بردن و بس! اين كه اشكال ندارد. آب خورده‌ام و سيراب شده‌ام؛ ولى يك استكان چاى مطبوع هم بياورند، مى‌نوشم! هوا سرد است، مى‌چسبد! اين هم نوعى برخورد با مقوله‌ى خوردن و آشاميدن است كه صِرفاً نياز بدن براى استمرار حيات در آن لحاظ نشده؛ بلكه هدف از آن لذّت و تفريح است. بهشت يكى از انواع نعمت‌هايش چنين حالتى دارد.

/ تمهيد ي كل الحقوق محفوظه ت‌وچه الحمد لله فهرس نعمتى در بهشت وجود دارد كه نعمتِ عاطفه‌ى انسان است. انسان داراى يك بدن و احساسات و عقل است. چيزهايى مربوط به بدن انسان است: خورد و خوراك، استفاده‌هاى جنسى و ...

يك سرى از نعمت‌ها، مربوط به عاطفه‌ى انسان است. اين نعمت‌ها بالاتر است. اگر انسان جايى تنها نشست و چلوكبابى خورد، مزّه‌اش بيشتر است يا اين‌كه به جايى دعوتش كنند و با رفقايش بگويند و بخندند و گپ بزنند؟