«آيا بدون اجازه‌ى من به خداى موسى و هارون ايمان آورده‌ايد؟»/

در آيه‌ى مورد بحث، «من دونه»، به معناى «بجز خدا» نيست تا معناى آيه اين شود كه آيا بجز خدا، آلهه‌ى ديگرى هم برگزينم؟ چون در اين صورت «من دونه» دلالت بر شرك خواهد داشت و به معناى «معه» (با او) خواهد شد. «مَعَهُ» در جاهاى ديگر قرآن هم آمده است كه معناى شرك از آن اراده شده است.

آنچه نظر ما را تأييد مى‌كند، معناى لُغوى «مِنْ دونه» است. عبارت «من دونه» در عربى مفهوم «الغاء» را دارد. وقتى گفته مى‌شود: آيا با خود، فلان چيز را آورده‌اى؟ در جواب گفته مى‌شود:

لا، مِنْ دُونِ هَذا جِئْتُكَ.

نه، بدون آن آمدم.

«ءَأَتَّخِذُ مِنْ دوُنِهِ آلِهَةً» معنايش اين است كه آيا خدا را كنار بگذارم و آلهه را برگزينم؟ كه مفهوم الغاء نقش خدا و ناديده گرفتن خدا و توجّه نكردن به اذن خدا از اين عبارت استفاده مى‌شود.

در قرآن موارد گوناگونى است كه همين قبول چيزى- بدون تأييد خداوند- را نادرست مى‌شناسد.

شمول «آلهه» بر بُت‌هاى بيجان و جاندار

من واقعا از بعضى از مفسّرين شيعه گله دارم كه چرا توجّه نكرده‌اند كه آلهه در اينجا به معناى «صنم» و بُت نيست. مفسّرين اهل سنّت همواره خواسته‌اند در هر جا اينگونه به ما القا كنند كه منظور از «آلهه» بُت است و ما هم سخنان آنان را تكرار كرده‌ايم. در حالى كه كلام خداوند در اينجا منحصر در بت ساكت و خاموش نيست. در بسيارى مواقع، بحث در باره‌ى بت‌هاى‌