حجّت و مفيد نيست؛ چرا كه من مكلّفم به قدر درك و فهم خودم از قرآن استفاده كنم و نه به قدر درك و فهم آن مفسِّر.

«ذريح محاربى» از آنجا كه در مقام بالاى عرفان و روحانيّت است، آيه‌ى شريفه‌ى قرآن در خصوص او رنگ «امام‌شناسى» مى‌يابد و تفسير مى‌شود و در همان معنا نيز حجّت است؛ اما براى كسى كه در آن جايگاه معرفتى قرار ندارد، مفهوم ناخن گرفتن و اصلاح شارب و پاكيزه كردن بدن مى‌يابد و در خصوص او نيز با عنايت به ظرف وجودى‌اش احتجاج مى‌شود و/ ب‌با آنكه قرآن، نسخه‌ى شفابخشى است، ولى نسخه‌اى كه از قرآن به دست هر كسى مى‌دهند، با ديگرى متفاوت است./

بيان اين مطالب، به قصد جسارت به ساحتِ مفسّرين والامقام نيست و مى‌خواهيم حدّ و مرز خودمان را مشخّص كنيم كه چقدر مى‌توانيم از قرآن بهره ببريم.

گفتنى است:

صرف بيان احتمالات و بيان پيشينه‌ى تفسيرى آن، دليل فهم قرآن نيست.

فهم قرآن از راه‌هاى ديگر نيز ميسّر است كه يكى از آن‌ها نورانيّت است؛ امرى كه خدا به هر كس خواست، عنايت مى‌كند.

ريشه‌ى كلمه‌ى تفسير

كلمه‌ى تفسير برگرفته از فعل «فَسَّرَ» است. فَسَر و أَفسَر تقريباً به يك معناست: بازكردن چيزى كه پيچيده شده، يا معلوم‌شدن چيزى كه مجهول است و وضوح و آشكار شدن مطلبِ در هم تنيده.

تفسير قرآن كار شاقّ و خطيرى است. تفسير به اين معنا نيست كه بخواهيم‌كلام خدا را توضيح دهيم؛ يعنى بگوييم: جايى از كلام خدا نقص دارد و بايد آن را توضيح داد. آيا صحيح است كه ما در باره‌ى قرآن از كلماتى‌