ترسيدن و پرهيز كردن از شرّى معين و در نتيجه قرار دادن عمل همچون وسيله‌اى براى پرهيز از مهلكه.

پس تقوى التزام و تعهد دانسته و فرض شده انسان است براى جلوگيرى از زيانهايى كه اگر ترك تعهد كند به او خواهد رسيد، و آفريده شدن اين حالت در جان و نفس، جز پس از انجام گرفتن رشته‌اى از آداب و شعاير صورت اتمام پيدا نخواهد كرد كه روزه يكى از آنها است، بدان سبب كه انسان را براى دورى گزيدن از شوتهايش با مراقبتى درونى تمرين مى‌دهد،/ 330 و از اين راه موهبت عزم و اراده در او رشد مى‌كند، چه اراده همچون هر نعمت ديگر، هر چه بيشتر مورد تمرين و بهره‌بردارى قرار گيرد، رشد و تكامل زيادتر پيدا مى‌كند. روزه‌دار اراده خود را، هر وقت نياز باشد به كار مى‌اندازد، و اگر نيازمندى به خوراك يا ارتباط جنسى او را در جايى كه نبايد اجابت شود بخواند، با اين نيروى اراده آن را طرد مى‌كند.

بسيارى از مردم چنان دوست دارند كه صالح و مؤمن متعهد باشند و شايد به زبان هم اشاره‌اى به اين ميل درونى خود نكنند، ولى گروه اندكى از ايشان در رسيدن به مقصود خود موفق مى‌شوند، و اينان كسانى هستند كه اراده قوى دارند، و بر انسان لازم است كه اراده خود را تمرين دهد و تقويت كند تا بتواند به وسيله آن بر فشارهاى شهوات پيروز شود، و روزه يكى از وسايل تربيت و تمرين اراده است.

[184] روزه گرفتن امر واجب مخصوص ماه رمضان است كه گاه آدمى آن را طولانى تصور مى‌كند، ولى پس از تمرين و ممارست و تصميم گرفتن بر التزام آن را كوتاه خواهد يافت: و چنين است هر عمل ديگرى كه انسان آن را در آغاز دشوار و بزرگ تصور مى‌كند، ولى چون براى انجام دادن آن عزم جزم كند، آسان و سبك جلوه‌گر مى‌شود، و لذا از بهترين وسايل پيروزى بر زندگى سبك شمردن آن و آسان گرفتن دشواريهاى آن است، و قرآن روزه‌دارى را بدين گونه در نظر ما مجسم مى‌سازد.

«أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ‌- چند روزى معدود،» و در گزاردن واجب روزه تسهيلات ديگرى از قبيل تغيير زمان روزه گرفتن‌