بلكه به نفع خود ايشان نيز هست شركت نمى‌كنند.

«وَ إِذا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا إِلى‌ شَياطِينِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ‌- و چون با كسانى رو به رو مى‌شوند كه ايمان آورده‌اند، مى‌گويند: ايمان آورديم، و چون با شياطين خودشان خلوت مى‌كنند، مى‌گويند: ما با شما هستيم، و آنان را ريشخند مى‌كنيم.» [15] و اين روحيّه پيچيده فرصت هدايت و راهيابى را براى هميشه از دسترس ايشان خارج مى‌كند، چه هر وقت سخنى را مى‌شنوند به تفسير منفى آن مى‌پردازند و آن را مورد تمسخر قرار مى‌دهند، پس چگونه مى‌توانند هدايت شوند؟

به همين سبب است كه خداى تعالى مى‌گويد

«اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ يَمُدُّهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ‌- خدا ايشان را استهزا مى‌كند و آنان را وا مى‌گذارد كه در سركشى و طغيان خود حيران و كور بمانند.» يعنى از ديدن حقيقت عاجز باشند و همچون كسى كه كور است نتوانند آن را ببينند (عمه به معنى نداشتن چشم است از بدو تولّد).

/ 109 قرآن در اين جا نفاق را طغيان ناميده است، زيرا كه جز به سبب فقدان بندگى نسبت به خدا و تسليم شدن به شهوات نفسانى و فشارهاى اجتماعى به وجود نمى‌آيد. و بنا بر اين منافق به سبب فريب خوردگى ذاتى با چهار بحران رو به رو است

اولا: افزايش بيمارى نفسانى كه او را به جانب عذاب دردناك سوق مى‌دهد.

ثانيا: فرورفتن وى در فساد.

ثالثا: جدايى وى از بصيرتهاى اجتماعى و جدا ماندن وى در درون غلاف ذات خودش.

رابعا: از دست رفتن ابدى فرصت راهيابى، و كورى نفسانى.

[16] و خدا براى ما مثلهايى مى‌زند تا از حقيقت نفاق و منافقى آگاه‌