مشار اليه « هذى » باشد معذلك چنين نگفتيم و وجه آن رعايت قانون ترصيع‌

مى‌باشد.

سجع و اقسام آن‌

قانون ترصيع: ترصيع يكى از انواع سجع، زيرا سجع بر سه قسم است:

1- سجع مطرّف: و آن اينستكه مصراعين از يك بيت حرف روىّ آنها

( حرف آخر) با هم يك شكل بوده ولى وزن آن دو مصراع با هم فرق داشته باشد

مانند مثالى كه خطيب قزوينى در تلخيص آورده:

2- سجع ترصيع: و آن اينستكه در دو مصراعيكه از نظر وزن و قافيه با هم‌

مساوى و هم شكل هستند اگر مراعات كرديم كه حرف روىّ يك كلمه يا بيشتر

نيز با هم متّحد باشد آنرا « ترصيع » خوانند مانند بيت مصنّف (ره) كه اوّلا دو

مصراع از نظر قافيه و ثانيا از جهت وزن با هم مساوى و هم شكلند سپس مراعات‌

اين جهت هم شده است كه چون در مصراع دوّم كلمه « فيها » است و حرف‌

روىّ آن الف است از مصراع اوّل نيز كلمه « هذا » را با الف آورده تا مراعات اين‌

قانون شده باشد و اينمعنا در صورت گفتن « هذى » رعايت نمى‌شد.

3- سجع متوازى: و آن اينستكه فقط آخر مصراعين يا فاصلتين از نظر

حرف روىّ با هم متّحد باشند بدون اينكه مراعات وزن و قافيه كلمات ديگر شده‌

باشد مانند اينمثال:

قوله: الفريده هى الجوهرة الخ:

فرق بين فريده و درّ

فريده در لغت گوهر گرانبها را گويند چه آنرا برشته كشيده و چه‌

نكشيده باشند.