اطوار حركت يا صوت را مرتبه‌اى از آن محسوب مى‌كنيم بدون اينكه دوّمى را

وجود مكرّر اوّلى بدانيم در تجلّى ذات حقتعالى نيز همينطور مى‌گوئيم.

2- وجود منبسط كه اصل محفوظى است در تمام مراتب سلسله طوليّه و

عرضيّه با قطع نظر از ماهيّات شيئ واحدى است كه تكرار در آن معنا ندارد.

3- عالم و ماسواى او سبحانه كه از آن بانسان كبير تعبير مى‌كنند بمنزله‌

بدان واحدى است كه تمام اجزائش بهم مرتبط و جزء مشكّل آن مى‌باشند پس‌

قهرا يك شيئ است بدون تكرّر و تعدّدى چنانچه خود فرموده:

ما خلقكم و لا بعثكم الّا كنفس واحدة.

قوله: و فى كلّ آن شأن جديد: منظور از شأن جديد جلوه جديد است يعنى‌

تجلّى كه قبلا نبوده كما اينكه بعدا تكرار نمى‌شود چنانچه در قرآن مجيد به آن‌

اشاره شد:

كلّ يوم هو فى شأن.

قوله: و فى كلّ شيئ له آية تدلّ على انّه واحد: يعنى تمام موجودات عالم‌

هر كدام آيه و نشانه‌اى از وحدانيّت حقتعالى هستند چه آنكه هيچ موجودى در

عالم عين و ذهن مكرّر و معاد نيست پس وحدانيّتى كه در آنها است علامت‌

وحدانيّت خالق آنها است.

شرح عربى: و بعضهم، كالشّيخ الرّئيس، فيه، اى فى الامتناع، الضّرورة، و البداهة،

ادّعى، و استحسن الامام الرّازى دعوى الضّرورة.

و القائلون بنظريّة المطلوب استدلّوا عليه بوجوه.

منها: ما اشرنا اليه بقولنا، فانّه، الضّمير للشّأن، على جوازها، اى على‌

تقدير جواز الاعادة، حتم فى الشّخص، المعاد، تجويز تخلّل العدم، و هو

بديهىّ البطلان كيف و هو تقدّم الشّيئ على نفسه بالزّمان و هو بحذاء

تقدّم الشّيئ على نفسه بالذّات.

ترجمه: و برخى از حكماء همچون شيخ الرّئيس در امتناع اعاده معدوم ادّعاى‌