بيان مراد

حاصل فرموده مصنّف (ره) اينستكه:

معانى مقصود و مطلوب انسان از دو قسم خارج نيست:

الف: معانى مستقلّه.

ب: معانى غير مستقلّه.

و در قبال هركدام از ايندو الفاظ خاصّ و مشخّصى وضع شده لذا در ازاء معانى مستقلّه اسماء و در مقابل معانى غير مستقلّه حروف و ملحقات بآنها جعل گرديده است.

لازم بتوضيح است كه معانى غير مستقلّ چون داراى اقسام گوناگون و انحاء بسيارى مى‌باشند از اينرو در ازاء هرقسمى امرى كه بر آن دلالت نمايد وضع گرديده و دال بر اين معانى از دو امر خارج نيست:

1- الفاظ مستقلّ همچون من و الى و فى و باء و ساير حروف.

2- هيئآت موجود در الفاظ.

مثلا در مثال: نزحت البئر فى دارنا بالدّلو:

چند معنا و نسبت غير مستقلّ وجود دارد:

1- نسبت فعل بفاعل يعنى ضمير متكلّم وحده و آنچه بر اين نسبت دلالت دارد هيئت فعل معلوم مى‌باشد.

2- نسبت فعل بمفعول يعنى كلمه « بئر » و آنچه بر آن دلالت مى‌كند هيئت نصبى در كلمه « بئر » مى‌باشد.

3- نسبت فعل به مكان يعنى « دار » و آنچه بر آن دلالت دارد كلمه « فى » مى‌باشد.

4- نسبت فعل به آلت و وسيله انجام فعل كه لفظ « با » در كلمه « بالدّلو » باشد.

قوله: بازاء كلّ قسم لفظ يدلّ عليه: ضمير در « عليه » به كلّ قسم راجع است.

قوله: او هيئة لفظيّة تدلّ عليه: ضمير در « عليه » به كلّ قسم عود مى‌كند.