قوله: على زمان غير حاصل بعد: كلمه « بعد » مبنى بر ضمّ بوده و مضاف اليهش كه « حصول الشّرط» باشد محذوف است بنابراين بمعناى « هنوز » مى‌باشد و معناى عبارت چنين است: واجب معلّق را بخاطر آن معلّق خوانده‌اند كه فعل نه وجوب آن معلّق است بر زمانى كه هنوز حاصل نشده.

قوله: فانّه عند حصول الاستطاعة: ضمير در « فانّه » به حجّ راجع است.

قوله: على حصول الموسم: مقصود روز نهم ذى حجّه به بعد است.

قوله: فانّه عند حصول الاستطاعة وجب الحجّ: ضمير در « فانّه » بمعناى « شأن » مى‌باشد.

قوله: و لذا يجب عليه ان يهيّئ المقدّمات: ضمير در « عليه » به مستطيع راجع است و وجه وجوب تهيّه مقدّمات اينستكه وقتى ذو المقدّمه واجب شد از باب تلازم بين وجوب مقدّمه و وجوب ذى المقدّمه بر مكلّف لازم است به تهيّه مقدّمات نيز بپردازد.

قوله: حتّى يحصل وقته: يعنى وقت حجّ‌

قوله: ليفعله فى وقته المحدّد له: ضمير فاعلى در « ليفعله » به مستطيع و ضمير مفعولى به حجّ راجع مى‌باشد چنانچه ضماير مجرورى در « وقته » و « له » نيز به حجّ عود مى‌كنند.

متن: و قد وقع البحث و الكلام هنا فى مقامين:

الاوّل‌

فى امكان الواجب المعلّق، و المعروف عن صاحب الفصول القول بامكانه و وقوعه، و الاكثر على استحالته و هو المختار و سنتعرّض له انشاء اللّه تعالى فى مقدّمة الواجب مع بيان السّرّ فى الذّهاب الى امكانه و وقوعه و سنبيّن انّ الواجب فعلا فى مثال الحجّ هو السّير و التّهية للمقدّمات و امّا نفس اعمال الحجّ فوجوبها مشروط بحضور الموسم و القدرة عليها فى زمانه.