كسيكه مى‌گويد:

أزيد ضرب ام عمرو؟ آيا زيد زده يا عمرو؟

كه در جوابش مى‌گويند: زيد « زيد زده است».

يعنى زيد ضرب، پس « ضرب » لفظى است مقدّر كه ضمير « هو » با آن منوىّ مى‌باشد.

سپس مصنّف گويد:

« قول » بهريك از كلام و كلم و كلمه اطلاق شده و به غير آنها گفته نمى‌شود مثلا بمطلق لفظ يا صوت قول نمى‌گويند.

قوله: واحده كلمة: ضمير در « واحده » به كلّ واحد من الاسم و الفعل و الحرف راجع است يعنى يكى از اين سه را كلمه گفته و مجموعشان را كلم مى‌گويند.

قوله: و هى كما قال فى التّسهيل: ضمير « هى » به كلمه راجع است.

قوله: لفظ مستقلّ: مقصود از « مستقلّ » يعنى مستقلّ در تلفّظ باشد از اينرو « الف » در « ضارب » يا « واو » در « مضروب » كه مستقلّ در تلفّظ نيستند خارج مى‌گردند.

قوله: دالّ بالوضع: يعنى بواسطه وضع براى معنائى بآن دلالت داشته باشد بنابراين مهملات كه داراى وضعى نيستند از تعريف خارجند.

قوله: او منوىّ معه: ضمير در « معه » به لفظ عود مى‌كند.

قوله: كذلك: يعنى اعمّ از اينكه لفظ تحقيقى بوده و يا در تقديرى باشد.

قوله: على كلّ واحد منها: ضمير در « منها » به كلام و كلم و كلمه عود مى‌كند.

قوله: و لا يطلق على غيرها: ضمير در « غيرها » به كلام و كلم و كلمه راجع است.

شرح عربى:

و كلمة بها كلام قد يؤمّ، اى يقصد كثيرا فى اللّغة لا فى الاصطلاح‌