قوله: لا غيرها: يعنى لا غير اسم و فعل و حرف.

قوله: كما دلّ عليه الاستقراء: ضمير در « عليه » به تأليف كلام از خصوص اسم و فعل و حرف راجع است و مقصود از « استقراء » تحقيق و بررسى كردن حكم جزئيّات و افراد بوده تا پس از آن بتوان حكم كلّى نمود.

[روايت منقول از مولانا علىّ بن ابيطالب عليه الصّلوة والسلام‌]

قوله: و ذكره الامام علىّ بن ابيطالب عليه الصّلوة و السّلام:

اشاره است به روايتى كه ابو الاسود دئلى در اين باب باين شرح نقل نموده:

وى مى‌گويد: روزى برامام علىّ بن ابيطالب وارد شده حضرتش را متفكّر ديدم، محضرش عرضه داشتم:

در چه مى‌انديشيد؟

فرمودند: در شهر شما از اهالى آن اشتباه و غلطى را استماع نمودم، پس قصد كردم كتابى در اصول عربيّت وضع نمايم.

خدمتش عرض نمودم اگر چنين بفرمائيد ما را زنده فرموده و اين لغت در ما باقى مى‌ماند.

سپس بعد از سه روز ديگر حضور آنجناب شرفياب شده، بمن صحيفه‌اى را مرحمت فرمود، در آن چنين نوشته شده بود:

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم‌

الكلام اسم و فعل و حرف:

فالاسم ما انباء عن المسمّى.

و الفعل ما انباء عن حركة المسمّى.

و الحرف ما انباء عن معنى ليس باسم و لافعل.

ثمّ قال لى:

تتّبعه و زد فيه ما وقع لك و اعلم يا ابا الاسود:

انّ الاشياء ظاهر و مضمر و شيئ ليس بظاهر و لا مضمر و انّما تتفاضل العلماء فى معرفة