ما ليس بظاهر و لا مضمر.

قوله: و عطف النّاظم: يعنى ناظم اشعار كه مصنّف باشد.

قوله: اشعارا بتراخى رتبته عمّا قبله: كلمه « اشعارا » مفعول له براى « عطف » است و ضمير در « رتبته » و « قبله » به حرف راجع مى‌باشد.

قوله: لكونه فضلة: ضمير در « لكونه » به حرف راجع است و كلمه « فضله » بفتح فاء و سكون ضاد مى‌باشد.

قوله: دونهما: يعنى دون اسم و فعل.

متن: «9»

تجزيه و تركيب‌

واحده: مضاف و مضاف اليه، مبتداء.

كلمة: خبر است براى آن.

واو: عاطفه.

القول: مبتداء و « عمّ » خبرش بوده و جمله اسميّه معطوف است به جمله اسميّه « واحده كلمة».

واو: عاطفه است.

كلمة: بكسر كاف و سكون لام، مبتداء اوّل.

بها: جارّ و مجرور، متعلّق است به « قد يؤمّ».

كلام: مبتداء دوّم است كه خبرش « قد يؤمّ» بوده و اينجمله اسميّه و باصطلاح صغرى خبر است براى « كلمة » و جمله كبرى معطوف است به « واحده كلمة».

ترجمه:

واحد « كلم » كلمه بوده و « قول » اعمّ مى‌باشد.

و گاهى از كلمه، كلام قصد مى‌گردد.