در اينمثال اگرچه « هلال » اسم ذات است و خبرش اسم زمان ولى اين اخبار صحيح است زيرا هلال نيز همچون ليله گاه وجود داشته و زمانى تحقّق ندارد پس چون شباهت به اسم زمان دارد لاجرم در اخبارش فائده نهفته است.

يا مانند: الورد فى ايار (يعنى گل در ماه ايار مى‌باشد).

در اينمثال نيز « ورد » اگرچه اسم ذات است ولى چون وجود ثابتى ندارد بلكه در زمانى دون زمان ديگر تحقّق دارد از اينرو مى‌توان « ايار » را كه ماه سوّم اهل روم است خبرش قرار داد.

مؤلّف گويد:

جمهور اهل بصره معتقدند كه اخبار بواسطه اسم زمان از اسم ذات مطلقا ممنوع است حتّى در موارد مذكور و اظهار كرده‌اند:

در اين قبيل از امثله بايد تأويل قائل شد فلذا در مثال اوّل يعنى « نحن فى يوم طيب» گفته‌اند تقديرش: وجود نحن فى يوم طيّب بوده و در مثال دوّم يعنى « الهلال ليلة» طلوع الهلال ليلة مى‌باشد چنانچه در « الورد فى ايار» نيز كلمه « وجود » مقدّر است.

قوله: عن مبتدء جثّة: كلمه « جثّه » بضمّ جيم و تشديد ثاء يعنى هيكل و مقصود از آن در اينجا اسم ذات مى‌باشد.

قوله: و ان يفد الاخباريه: ضمير در « به » به اسم زمان راجع است.

قوله: فى وقوعه وقتا دون وقت: ضمير در « وقوعه » به اسم ذات راجع است.

متن: «125»

تجزيه و تركيب‌

واو: عاطفه‌