آنكه طبق نقلى كه از مرحوم رضى (نجم الأئمّه) شده بعضى صورت دوّم را به فرض چهارم قياس و تشبيه نموده و به مبنى بودن آن در هردو حالت معتقد شده‌اند و اين نقل كلام مصنّف در كتاب كافيه را ردّ مى‌نمايد چه آنكه وى در كتاب مذكور گفته است:

اتّفاقى ارباب ادب است كه « اىّ » در صورت دوّم معرب مى‌باشد.

و چنانچه ذكر شد برخى آنرا در اينحال مبنى دانسته‌اند و اين خود كلام مصنّف را ردّ و نفى مى‌كند.

بناء برضمّ و مثال اىّ در حالت بناء

شارح گويد:

در صورت چهارم كه « اىّ » مبنى مى‌شود بنائش برضمّه است و وجه آن اينستكه در اينحال به قبل و بعد شباهت پيدا مى‌كند چه آنكه از ايندو كلمه (يعنى قبل و بعد) در حال بناء برضمّ مضاف اليه كه مبيّن آنها مى‌باشد محذوف شده و عينا از « اىّ » نيز در حالت چهارم مبيّنش يعنى صدر صله حذف گرديده لاجرم بيكديگر شباهت داشته و همانطوريكه دو كلمه مذكور مبنى برضمّ هستند « اىّ » نيز مى‌بايد بهمان حركت مبنى گردد.

مؤلّف گويد:

عين همان اشكاليكه شارح به مستدلّ بروجه بناء « اىّ » وارد كرد و اظهار نمود علّت مذكور در حالت دوّم نيز وجود دارد پس طبق آن لازم است اىّ در حالت دوّم نيز مبنى گردد به خود ايشان متوجّه شده و مى‌گوئيم اگر علّت بناء برضمّ در حالت چهارم امرى باشد كه ذكر گرديد اين علّت در صورت دوّم نيز موجود است زيرا در اينصورت صدر صله « اىّ » كه مبيّن آنست حذف شده پس بايد در اينحال نيز اىّ مبنى برضمّ بشود و حال آنكه خود شارح بآن قائل نيست.

ولى ممكنست در مقام دفاع از شارح گفته شود: