ما و يا من باشد.

جواب از استدلال مذكور

بعضى از استدلال كوفيّون چنين جواب داده‌اند:

جمله: هذا طليق، جمله اسميّه بوده و « تحملين » حال بوده بمعناى « محمولا » مى‌باشد، بنابراين « هذا » اسم اشاره مى‌باشد.

كلام شيخ سراج الدّين بلقينى‌

شيخ سراج الدّين بلقينى مى‌گويد:

ممكن است در اين مثال موصول محذوف باشد بدون اينكه احتياجى باشد « هذا » بمعناى موصول فرض شود و تقدير عبارت: هذا الّذى تحملين مى‌باشد چنانچه در بيت ذيل موصول محذوف است:

يعنى: پس بخدا قسم نيست آنچيزى كه شما بآن رسيده‌ايد و آنچيزى كه رسيده است از شما برابر و متساوى و موافق و نه نزديك بهم.

شاهد در حذف موصول است و تقدير « ما الّذى نلتم» مى‌باشد.

سپس شيخ سراج الدّين مى‌گويد:

احدى را نديدم كه اين بيت را برتقديرى كه ما حمل كرديم حمل نموده باشد تمام شد كلام شيخ.

شارح گويد:

اينكلام از وى پسنديده و نيكو بلكه متعيّن مى‌باشد و بايد بيتى را كه اهل كوفه بآن استدلال نموده‌اند مطابق تقدير شيخ سراج الدّين حتما حمل شود.

قوله: و اجيب عنه: ضمير در « عنه » به استدلال كوفيّون راجع است.

قوله: يجوز ان يكون ممّا حذف فيه الموصول: كلمه « يجوز » يعنى يمكن و ضمير در « ان يكون» به بيت مذكور در استدلال كوفيّون راجع است.

قوله: قال و لم اراحدا خرّجه: ضمير در « قال » به شيخ سراج الدّين راجع‌