قوله: بخلاف ما اذا الغيت: ضمير در « الغيت » به « ذا » راجع است.

شرح عربى:

و لم يشترط الكوفيّون تقدّم « ما » او « من » مستدلّين بقوله: و هذا تحملين طليق.

و اجيب عنه بانّ « هذا طليق» جملة اسميّة و « تحملين » حال اى محمولا.

و قال الشّيخ سراج الدّين البلقينى: يجوز ان يكون ممّا حذف فيه الموصول من غير ان يجعل هذا موصولا.

و التّقدير: هذا الّذى تحملين على حدّ قوله:

اى ما الّذى نلتم.

قال: و لم اراحدا خرّجه اى « و هذا تحملين طليق» على هذا انتهى.

و هو حسن او متعيّن.

ترجمه و شرح:

رأى كوفيّون در «ذا»

اهل كوفه گفته‌اند:

شرط نيست كه كلمه « ما » يا « من » استفهاميّه قبل از « ذا » قرار بگيرند بلكه اين كلمه بدون همراه شدن با « من » و « ما » از جمله موصولات مشترك و همچون ماء موصوله است.

ايشان براى اثبات رأى خود به بيتى از يزيد بن ربيعه تمسّك كرده و آن اينست:

يعنى اى قاطر براى عبّاد بن زياد برتو حكم و فرمانى نيست، تو در امان هستى و آنچنان كسيكه تو حملش مى‌كنى، نيز رها شده و آزاد گشته از تحت فرمان و سيطره او است.

شاهد در « هذا » است كه كلمه « ذا » موصوله است بدون اينكه قبلش‌