قدشهر: ماضى مجهول، خبر است براى « ذو ».

ترجمه:

الفاظ « من » و « ما » و « ال » با آنچه از موصولات گذشت مساوى مى‌باشند و ذو همچنين نزد قبيله طىّ مشهور مى‌باشد.

شرح عربى:

و من، تساوى ما ذكر من الّذى و الّتى و فروعهما اى تطلق على ما تطلق عليه بلفظ واحد و هى مختصّة بالعالم و تكون لغيره ان نزّل بمنزلته نحو:

او اختلط به تغليبا للافضل نحو قوله تعالى: يسجد له من فى السّموات و من في الارض.

او اقترن به فى عموم فصّل بمن نحو: و اللّه خلق كلّ دابّة من ماء فمنهم من يمشى على بطنه و منهم من يمشى على رجلين لاقترانه بالعالم فى كلّ دابّة.

ترجمه و شرح:

موصولات مشترك‌

مؤلّف گويد:

موصول بردو قسم است: مختصّ و مشترك.

مقصود از موصول مختصّ آنستكه براى هرمعنائى لفظ مخصوصى جعل و وضع شده باشد و آنچه تا باينجا ذكر گرديد از اينقسم بود چه آنكه براى مفرد مذكّر الّذى و جهت تثنيه آن اللّذان و براى جمعش الّذين قرار داده‌اند و در مقابل مفرد مؤنّث الّتى و براى تثنيه‌اش اللّتان و جهت جمع آن اللّاتى و اللّواتى و ساير الفاظ ياد شده وضع گرديده پس هرلفظى اختصاص بمعنائى عليحدّه دارد و از اينرو بآنها موصولات مختصّ نام داده‌اند.

و منظور از موصول مشترك آنستكه براى تمام معانى يك لفظ وضع شده است همچون « من » و « ما » و « ال » كه بمفرد و تثنيه و جمع مذكّر و مؤنّث اطلاق مى‌شوند پس يك لفظ مشترك است بين معانى متعدّده همچون‌