خلق اللّه السّموات، رايت سرادقات و اصطبلات.

در هرسه مثال كلمات « السّموات » و « سرادقات » و « اصطبلات » در حال نصبى با كسره آمده‌اند.

چنانچه در حالت جرّى نيز با كسره مى‌باشند يعنى مى‌گوئيم:

نظرت الى السّموات، و نظرت الى سرادقات و اصطبلات.

ولى اهل كوفه و هشام در اين رأى با مشهور مخالفت كرده‌اند:

كوفيّون گفته‌اند: نصب كلمه مذكور بايد بفتحه باشد.

و هشام مى‌گويد: در حكم مذكور بايد تفصيل داده و بگوئيم:

نصب و جرّ در صورتى بكسره است كه كلمه منظور معتلّ نباشد و در غير اينصورت حقّ با اهل كوفه مى‌باشد و براى اثبات مدّعاى خود به « سمعت لغاتهم» بفتح تاء استدلال نموده چه آنكه « لغات » جمع لغت بوده و آن در اصل « لغى » يعنى ناقص يائى است.

سؤال‌

چرا مصنّف تنها اعراب جمع با الف و تاء را در صورت نصب و جرّ بيان كرد و حالت رفعى آنرا متعرّض نشد؟

جواب‌

آنچه اينكلمه را از ساير كلمات ممتاز نموده و باعث فرقش با آنها شده صرفا اعراب آن در ايندو حالت است كه باهم متّحد و هردو بكسره مى‌باشند امّا رفع آن بنابر اصل به ضمّه بوده و نيازى به بيان كردن ندارد لذا مصنّف آنرا ذكر نكرد و باصلش واگذار نمود.

قوله: بتاء و الف مزيدتين: قيد « مزيدتين » يعنى الف و تاء زائد بوده و تنها در جمع بعنوان علامت جمع اضافه شده باشد با اين قيد خارج مى‌شود كلماتى كه الف و تاء در آنها زائد نيست همچون « شياة » يعنى گوسفندان چه آنكه‌