كلتا، لفظى است كه به دو مؤنّث اطلاق مىشود و مطابق آنچه مصنّف گفته
همچون « كلا » مىباشد
يعنى رفع آن در صورتيكه بضمير اضافه شود به الف است مانند: جائتنى المرئتان
كلتاهما.
و اگر به ضمير اضافه نشده بلكه مضاف اليهش اسم ظاهر باشد اعراب آن در
تقدير است مانند آنچه در آيه 33 از سوره كهف آمده:
كلتا الجنّتين آتت اكلها.
شاهد در « كلتا » است كه به اسم ظاهر يعنى « الجنّتين » اضافه شده و رفعش بواسطه ابتدائيّت در تقدير است.
سپس مصنّف گويد:
اثنان و اثنتين از نظر حكم اعرابى مانند ابنين و ابنتين مىباشند
شارح گويد:
امّا دو كلمه « اثنان » و « اثنتين » كه با ثاء
سه نقطه بوده از نظر اعراب نظير « ابنين » و « ابنتين » كه با باء
يك نقطه هستند مىباشند.
و بعبارت ديگر:
حكم اعراب اثنان و اثنتين همچون مثنّاى حقيقى بوده بدون اينكه
شرط و قيدى در آن اعتبار شده باشد اعمّ از آنكه مفرد آمده مانند آنچه
در آيه (106) از سوره (مائده) آمده:
حين الوصيّة اثنان.
يا مركّب باشند همچون آيه (60) از سوره (بقره):
اثنتا عشرة عينا.
يا اضافه شده باشند مانند اثناك و اثناكم.
ناگفته نماند: كه لفظ « ثنتان » در لغت بنى تميم همچون اثنتين مىباشد.
قوله: فى رفعها بالالف: ضمير در « رفعها » به كلتا عود مىكند.