سؤال‌

اگر حكم اينستكه بيان شد پس چطور در مثال:

ليت يقولها المحزون (شخص محزون و غمگين ليت مى‌گويد).

كلمه « ليت » با اينكه حرف است معرب و مرفوع است.

جواب‌

كلمه « ليت » در اين عبارت از معناى حرفى منقطع و بجانب اسميّت جذب شده و بعبارت ديگر:

اسم است نه حرف و دليل ما براينمدّعى آنستكه:

ليت حرفى از حروف مشبّهة بالفعل بوده و برسر مبتداء خبر داخل شده و مبتداء را نصب و خبر را رفع مى‌دهد در حاليكه در اينمثال برسر فعل داخل شده و اين خود دليل بارز و روشنى است براينكه « ليت » اسم است و مبتداء واقع شده و خبرش « يقولها » مى‌باشد.

سپس مصنّف مى‌گويد:

اصل اوّلى در مبنى آن است كه ساكن باشد.

شارح گويد:

اعمّ از آنكه لفظ مبنى اسم بوده يا فعل و يا حرف باشد.

و وجه سكون آنستكه:

سكون خفيف و سبك بوده و مبنى سنگين مى‌باشد لاجرم از اجتماعشان حالت تعادل برقرار مى‌شود بخلاف آنوقتى كه بجاى سكون يكى از حركات را بياورند.

مؤلّف گويد:

مرحوم ابو طالب در حاشيه ميفرمايد:

وجه ثقيل بودن مبنى آنستكه زبان عرب باين عادت نموده كه كلمات را بحسب عوامل استعمال نموده و آخر آنها را باقتضاى مؤثّرات اعراب مى‌دهند