خلاصه بحث‌

خلاصه كلام آنكه اجماع منقول را از دو حيث مورد لحاظ قرار مى‌دهند:

1- از حيث حكايت رأى معصوم عليه السّلام كه در اين ملاحظه اجماع يا التزاما و يا تضمّنا مشتمل بر رأى معصوم بوده و در اعتبار همچون خبر واحد است مشروط باينكه بين اقوال علماء و رأى امام عليه السّلام از نظر منقول اليه تلازم باشد و در غير اينصورت ادلّه خبر واحد در آن جارى نيست.

2- از حيث نقل سبب بايد گفت اجماع از اين حيث در اعتبار بمقدار اقوالى كه نقل شد مثل آن استكه منقول اليه خود آنها را ديده باشد پس اگر مقدارى را كه خود تحصيل نموده با قرائنى كه در دست دارد مجموعا بانضمام اجماع نقل شده بحدّ تام براى كشف قول معصوم برسد ميتوان بآن اعتماد نمود.

تنبيه‌

تعارضاتى كه بين اجماعات منقوله واقع هستند تمام از قبيل تعارض در مسبّب مى‌باشند.

و امّا از نظر سبب هيچ تعارضى بين آنها وجود ندارد، زيرا احتمال دارد تمام صحيح و صادق باشند.

4- حجّيت شهرت‌

از امورى كه برخى از ارباب صنعت آنرا از باب ظنّ خاصّ دانسته‌اند شهرت است.

مقصود از شهرت، شهرت فتوائى است نه روائى.

دليلى را كه حضرات براى حجّيت آن اقامه كرده‌اند دو امر است:

الف: گفته‌اند: خبر واحد بمناط افاده ظنّ حجّت مى‌باشد و پرواضح‌