اسم الکتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب چهارم مغنی المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 193
« فيدهنوا »
منصوب است تا حمل شود بر معناى « ودّوا ان تدهن» يعنى كلمه « يدهنوا » با اينكه فعل منصوب است عطف بر فعل مرفوع يعنى « تدهن » گرديده بتوهّم اينكه ان ناصبه بر معطوف عليه داخل شده است.
بعضى از ادباء در ذيل آيه شريفه: لعلّى ابلغ الاسباب
اسباب السّموات فاطّلع ( شايد به دربهاى آسمان راه يابم تا راه آسمانها را يافته و بر خداى
موسى آگاه و مطّلع شوم) بنابر قرائت نصب « فاطّلع » گفتهاند:
اينكلمه بر معناى « لعلّ ابلغ» يعنى لعلّى ان ابلغ عطف شده و بعبارت ديگر:
اطّلع با اينكه منصوبست بر « ابلغ » كه مرفوع بوده عطف شده بتوهّم اينكه بر سر معطوف عليه ان ناصبه
داخل شده است. و وجه اين توهّم آنست كه خبر لعلّ بطور كثرت و شيوع مقرون به « ان » مىگردد مانند:
فلعلّ بعضكم ان يكون الحنّ بحجّته من بعض (پس شايد حجّت و برهان بعضى
از شما از بعضى ديگر رساتر باشد).
شاهد در « ان يكون» است كه خبر « لعلّ » مىباشد.
و محتمل است « فاطّلع » عطف بر اسباب بوده همانطوريكه در بيت شاعر نيز
فعل بر اسم عطف شده:
للبس عبائة و تقرّ عينى
احبّ
الىّ من لبس الشّفوف
يعنى: همانا پوشيدن عبا و روشن بودن چشم من نزدم محبوبتر است از بتن
كردن لباس نازك و فاخر.
شاهد در « تقرّ » است كه فعل بوده ولى در عين حال بر اسم يعنى « لبس » عطف شده است.
سپس مصنّف گويد:
و با وجود ايندو احتمال قول اهل كوفه دفع مىشود، ايشان گفتهاند:
در اينقرائت (قرائت نصب فاطّلع) حجّت و دليل است بر جواز نصب در ترجى
تا حمل بر تمنّى شود.
اسم الکتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب چهارم مغنی المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 193