حاشيه : قوله : الموضوعات :

هيهنا اشكال مشهور و هو انّ من عدّ الموضوع من اجزاء العلوم امّا ان يريد به نفس الموضوع او تعريفه او التّصديق بوجوده او بموضوعيّته .

و الاوّل مندرج فى موضوعات المسائل الّتى هى اجزاء المسائل، فلا يكون جزء عليحدة .

و الثّانى : من المبادى التّصوريّة .

و الثالث : من المبادى التّصديقيّة .

فلا يكون جزء عليحده ايضا .

و الرّابع من مقدّمات الشروع فلا يكون جزء .

ترجمه :

اشكال مشهور

مرحوم محشّى در ذيل كلام مصنّف يعنى « الموضوعات » ميفرمايد :

در اينمقام اشكال مشهورى است راجع باينكه موضوع به چه اعتبار از اجزاء علوم قرار داده شده است و حاصل آن اينست :

كسانيكه موضوع را از اجزاء علوم شمرده‌اند يكى از چهار امرذيل مقصودشان است :

الف : آنكه نفس موضوع جزء باشد .

ب : مقصود تعريف موضوع است .

ج : تصديق بوجود موضوع .

د : تصديق به موضوعيّت موضوع مقصود باشد .

ولى هريك از اين چهار امر كه باشد مورد مناقشه و اشكال است .

امّا اوّل بجهت اينكه در اينفرض موضوع در ضمن موضوعات مسائل داخل بوده كه آن خود از اجزاء مسائل محسوب ميشود پس بنابراين موضوع جزء عليحده و مستقلّى نميشود .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص