« المسائل و هى قضايا تطلب فى العلم » يعنى مسائل قضايائى هستند كه در علم مطلوب و مقصود مى‌باشند مخفى نباشد كه اين عبارت هردو قسم از مسائل ( چه نظرى و چه ضرورى و بديهى ) را شامل ميشود و امّا اينكه در بعضى از نسخ متن كه بعد از « فى العلم » كلمه « بالبرهان » اضافه شده و بنابراين مسائل فقط اختصاص به مسائل نظرى پيدا مى‌كنند قطعا ناسخ اينكلمه را در متن اضافه كرده و ميتوان گفت يقينا از عبارت كتاب نيست .

سپس ميفرمايد :

و ميتوان گفت با وجود اين قيد باز عبارت اعم از هردو قسم مسائل بوده و هردو را شامل ميشود زيرا دو توجيه در آن ممكنست بشود بشرح ذيل :

الف : آنكه بگوئيم قيد « بالبرهان » از باب غالب است و الّا با قطع نظر از اينجهت برخى از مسائل در پاره‌اى از اوقات بديهى بوده كه در اطلاق مسائل داخلند .

ب : مقصود از « برهان » معناى خاص آن نيست كه صرفا ناظر به مسائل نظرى باشد بلكه معناى عام آن بوده كه باين اعتبار شامل مسائل بديهى كه نياز به تنبيه دارند ميگردد .

سوّم : عبارتست از امورى كه مسائل بر آن مبتنى هستند يعنى مطالبى كه تصوّر موضوعات و محمولات يا تصديق باحكام واقعه در مسائل وابسته بآنها بوده و در دلائل مسائل از آنها استفاده ميشود باينمعنا كه صحّت و سقم مسائل بستگى بآنها دارد و اين امور عبارتند از مبادى تصوّرى و تصديقى .

شارح گويد :

مبادى تصوّرى عبارتند از امورى كه تصوّر موضوعات و محمولات بآنها وابسته است و مبادى تصديقيّه آنهائى هستند كه تصديق مسائل و صحّت و سقمشان بمناط و ملاك آنها مشخّص و معيّن ميشود .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص