ترجمه : كلمه « حقيقة واحده » در عبارت مصنّف اعم است از حقيقت نوعى و جنسى .

پس اوّلى را كه عرض خاصّه براى نوع است بنام خاصة النوع خوانند نظير « ضاحك » و دوّمى را خاصة الجنس گويند مانند « ماشى » .

در نتيجه بايد گفت « ماشى » نسبت بحيوان عرض خاص بوده و نسبت بانسان عرض عام مى‌باشد .

شرح : قوله : فافهم :

برخى از شرّاح گفته‌اند اين كلمه اشاره است باينكه بين خاصّه بودن ماشى نسبت بحيوان و عام دانستنش نسبت به انسان منافاتى نيست زيرا تعدّد اعتبار خود رافع تنافى و تهافت است و چون ماشى را به دو لحاظ حكم به خاصه يا عرض عامه بودنش مى نمائيم لاجرم اين دو حكم ايرادى بآن متوجّه نيست .

متن : الخامس: العرض العام:

و هو الخارج المقول عليها و على غيرها.

ترجمه :

5- عرض عام‌

پنجم از كلّيات خمس عرض عام است و آن كلّى است خارج از ذات كه بر آن و غيرش حمل ميگردد .

حاشيه : قوله : و على غيرها :

كالماشى يقال على حقيقة الانسان و على غيرها من الحقايق الحيوانيّة .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص