اسم الکتاب : اساس الصرف، مشتمل بر امهات مسائل علم صرف المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 150
واقع شود و ما بخواهيم غالب را از مغلوب ممتاز و مشخّص كنيم فعل را
مفتوح العين قرائت مىكنيم و لو در اصل چنين نباشد مثلا وقتى گفته شد كارمنى معلوم
ميشود اين فعل بين متكلم و غير او بطور مقابله واقع شده است چون باب مفاعله باين
معنا است چنانچه گفته خواهد شد انشاء الله تعالى ولى از لفظ استفاده نميشود كه آيا
متكلم در اين فعل بر غير غالب شده است يا بالعكس براى مشخص شدن اين معنى اگر متكلم
غلبه خود را بخواهد بيان كند ميبايست بگويد كارمنى فكرمته يعنى من در اين فعل بر
او غالب شدم و اين معنا در صورتى استفاده ميشود كه كرمته را مفتوح العين قرائت كند
و لو اينكه اين فعل در اصل مضموم العين است.
و امّا فعل: بيشتر افعاليكه دلالت بر مرض و حزن و اندوه و يا ضدّ اين
معانى دارند بر اين وزن هستند مانند مرض، حزن و فرح و همچنين كليّه افعاليكه دلالت
بر عيب يا رنگ دارند بر اين وزن مىآيند مانند ادم (گندمگون شد) و هزل (لاغر شد).
و امّا فعل غالبا براى افعالى است كه دلالت بر غريزه و طبيعت دارند
مانند حسن و قبح، كبر، صغر.
معانى باب افعال
قاعدهاى است معروفه كه اكثرا علماء بآن تمسّك ميجويند و آن اينستكه
گفتهاند:
زياده المبانى تدلّ على زياده المعانى.
( يعنى زياد كردن الفاظ نشانه زياد شدن معانى است).
پس در ثلاثى مزيد كه اصلش همان ثلاثى مجرد است لكن بلفظ آن چيزى
اضافه كردهايم بايد طبق اين قاعده معناى آن هم تغيير كند فلذا
اسم الکتاب : اساس الصرف، مشتمل بر امهات مسائل علم صرف المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 150