اسم الکتاب : اساس الصرف، مشتمل بر امهات مسائل علم صرف المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 151
استقصاء و تفحص كرده و ديدهاند كه هركدام از ابواب مشهوره ثلاثى
مزيد ببركت ازدياد لفظ داراى معنائى شده است كه قبلا آن معنا را نداشت و در اين
مقام بابى را تأسيس نموده و معانى ابواب را در آن ذكر كردهاند و چون بعضى از آن
معانى مذكوره نادر و خيلى مأنوس الاستعمال نبود ما اكثرا معانى را ذكر كرديم كه
مورد استعمال و مألوف السنه ميباشد.
باب افعال براى شش معنا مىآيد:
1- براى متعدى كردن افعال لازم چنانچه شرح افعال لازم و متعدى انشاء
الله بعدا مىآيد مانند قام زيد (يعنى نشست زيد) كه اين فعل ثلاثى مجرد است و لازم
براى اينكه متعدى كنيم بباب افعال مىبريم و ميگوئيم اقام عمرو زيدا (نشانيد عمر و
زيد را).
2- براى در معرض قرار دادن چيزى براى كارى مثلا وقتى ميگوئيم بعت كتابا
معنايش اينستكه كتاب را فروختم حال اگر بخواهيم بگوئيم كتاب را در معرض فروش
گذاشتم ولو اينكه هنوز فروش نرفته باشد بايد بگوئيم ابعت كتابا.
3- براى دلالت بر انتقال شى از حالى بحالى كه از آن تعبير به صيروره
مىكنند. مثلا وقتى مىگوئيم حصد الزّرع يعنى زارع گياه و زرع را با داس درو كرد
ولى اگر بخواهيم بگوئيم زراعت از حال كالى و نارسى بحالت رسيدن منتقل شد كه ميشود
آنرا درو كرد مىگوئيم احصد الزّرع يعنى هنگام درو رسيد باين معنى كه گياه نارس
بحالت رسيدن منتقل شد.
4- براى اينكه دلالت كند كه فاعل مفعول را بصفت كذائى يافته است مثلا
وقتى ميگوئيم احمدت زيدا يعنى زيد را محمود و ستايش شده يافتم.
5- براى سلب كردن فاعل مصدر ثلاثى مجرد را از مفعول مىآيد
اسم الکتاب : اساس الصرف، مشتمل بر امهات مسائل علم صرف المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 151