بارز) خواهد بود. بنابراين، در مثال « ذهب الابن»؛ « الابن » اسم ظاهر و فاعل است و « ذهب » خالى از ضمير است: در اين حكم و هم‌چنين در مورد اقسام بالا هيچ فرقى بين فاعل و نائب فاعل نيست. به مثال‌هاى زير توجّه كنيد:

1. فتح الباب‌

2. الزهرة قطفت‌

3. الكفّار قتلوا

در مثال « الف »، « الباب » نائب فاعل و اسم ظاهر و « فتح » خالى از ضمير است و در مثال « ب » و « ج »، نائب فاعل به ترتيب « هى » مستتر و « واو » ضمير بارز است.

نگاهى به كتاب‌هاى ديگر

و جرّد الفعل من علامة التثنية و الجمع اذا اسند لإثنين او جمع نحو: فاز الشهيدان و فاز الشهداء، فلا يقال « فازا الشهيدان» و لا « فازوا الشهداء». (اشموني، حاشية الصبان، ج 2، ص 46، با تصرف).

تمرين‌

فاعل و نائب فاعل را در عبارات شريفه زير مشخص كنيد و از نظر اسم ظاهر يا ضمير، بررسى كنيد.

يا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ اسْمُهُ يَحْيى‌ ... [1]

فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ* وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ فَدُكَّتا دَكَّةً واحِدَةً* فَيَوْمَئِذٍ وَقَعَتِ الْواقِعَةُ [2]

خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ‌ [3]

[1] . مريم، آيه 7.

[2] . الحاقّة، آيه 13- 15.

[3] . توبه، آيه 103.