اسم الکتاب : اسماعيليان و مغول و خواجه نصير الدين طوسي المؤلف : حسن امین الجزء : 1 صفحة : 172
«سخنان قاضى تأثيرات فراوانى در روح منگوقاآن داشت. زيرا به وى نسبت داده
بودند كه فردى ضعيف و ناتوان است. اين نسبت بدين خاطر بود كه وى قادر نبود اين
طايفه را ريشهكن كند طايفهاى كه داراى دينى بودند مخالف با اديان مسيحيان،
مسلمانان و مغولها. اين نبود مگر به اين دليل كه آنها منگوقاآن را تطميع كرده،
منتظر زمانى بودند كه حكومتشان به ضعف گرايد تا از كوهها و قلعههايشان بيرون آيند
و اثرى از ديگر مسلمانان باقى نگذارند».
اينها گوشههايى از تحريكات قاضى القضاة مسلمانان- و به تعبير
جوزجانى، امام و دانشمند بزرگ- بود كه مورخان ثبت و ضبط كردهاند. البته آنچه
تثبيت نكردهاند، به مراتب بيش از اين بوده است.
برخوردهاى قاضى شمس الدين نشان مىدهد كه فردى بسيار باهوش بوده و
مىدانسته است كه چگونه به قلب و عقل طرف خود راه يابد و چگونه بر عواطف و احساسات
او چيره شود. ملاحظه كنيد كه چگونه خاطرات عدم موفقيت جدش، چنگيز خان، را بر
دستيابى به قلاع نزاريان در نوه او، منگوقاآن، زنده كرد تا حدى كه مؤلف كتاب جامع
التواريخ وضعيت را چنين نقل مىكند:
«منگوقاآن ديد كه برخى كشورهاى جهان تحت تصرف چنگيز خان
قرار گرفتهاند، ولى برخى از آنها هنوز آزاد نشدهاند». بديهى است كه قلاع نزاريان
از جمله جاهايى بوده است كه هنوز آزاد نشده بودند.
مؤلف كتاب جامع التواريخ به دنبال نقل سخن قاضى قزوينى چنين
مىنويسد:
«بالأخره منگوقاآن تصميم گرفت به هريك از برادرانش
گوشهاى از
اسم الکتاب : اسماعيليان و مغول و خواجه نصير الدين طوسي المؤلف : حسن امین الجزء : 1 صفحة : 172