چند نكته راجع به اين ديباچه حايز ذكر است: صدرا در اين ديباچه رساله
را «عرشالتقديس» ناميده است در حالى كه در كتب ميرداماد
و داماد او مير سيّد احمد علوى از اين رساله به عنوان «تقديسات» نام برده شده است. اصل اين رساله نيز در رد شبهه
مشهور ابن كمونه در مسأله توحيد واجب الوجود است و مطلع اين رساله مستفاد از دعاء
نور است: «ياهو، يا من هو، يا من لا هو الّا هو، يا فوق
الفوق، و يا وراء الوراء ...».
از
ظاهر نسخه اين رساله چنين استفاده مىشود كه صدرا قصد استنساخ نسخه را داشته و به
عللى يا موفّق به اتمام نشده و يا بقيّه نسخه از بين رفته است. اين ديباچه و نسخه
از خطوط مسلّم صدرا است و بهترين محك براى مقابله دستخط آخوند مىباشد؛ دانشمند
معظم، جناب آقاى محمّد خواجوى در كتاب «لوامعالعارفين» ص 28 در بيان احوال صدر المتألهين
نگاشتهاند كه «ميرداماداز شاگرد خود خواسته است كه مقدمهاى بر كتاب او
بنگارد»، و لكن با مطالعه نامههاى صدرا به ميرداماد صحّت اين مدّعا زير سؤال
مىرود زيرا از يك طرف از شخصيّت ميرداماد چنين درخواستى بعيد مىنمايد، چه هيچ
مأخذ تاريخى موثّقى مؤيّد اين گفتار نيست[71]، و از طرف ديگر چنين جسارتى از آخوند بسيار بعيد
مىنمايد.
مأخذ ما در نقل اين ديباچه همان نسخه اهدايى مشكاة است، و براى مزيد
[70] - صاحب «ريحانةالادب» در ج 3، ص 418 همين صفحه را
گراور نموده است.
[71] - امير محمد باقر استرآبادى مشهور به ميرداماد (م: 1041)، از
شاگردان فخر الدين سماكى است، كه داراى تأليفات بسيار و ارزندهاى همچون «الافقالمبين»، «قبسات»،
«تقويمالايمان»، «صراطمستقيم»
و ... است، در نزد شاگردان خود مشهور به «ثالثالمعلّمين»
است، و خود او نيز در كتب خود از شيخ الرئيس به «شريكنافى
الرئاسة» و «شريكناالرياسى»؛ و از ابو نصر فارابى به «شريكنافى التعليم» و «شريكناالتعليمى» و از بهمنيار به «قالالتلميذ فى التحصيل» تعبير مىكند.
اسم الکتاب : مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهين المؤلف : ملا صدرا الجزء : 1 صفحة : 34