مسأله ارتباط مستقيم با اصالت وجود، و ارتباطى خفى و دقيق با مسأله وحدت وجود و تباين موجودات دارد، و اگر به ديدى عارفانه به مطلب نظر كنيم قول به اعيان ثابته به طور مستقيم با مسأله اصالت جعل ماهيت ارتباط مى‌يابد، لذا برداشت واقعى و حقيقى مطلب علاوه بر قدرت استدلال و بيان، منوط به كشف و شهود عارفانه است، و به همين جهت در بين حكماء ذهن دقيق و روح والاى صدرا موفّق به دريافت إلهام و اقامه برهان بر اين مسأله شده است.

نظر به اينكه در اين رساله صدرا براهين اصالت جعل وجود را به طور منقّح و كاملتر از كتب ديگر خود نگاشته است، اين رساله را در خور توجه بسزايى مى‌كند.

مأخذ تصحيح: در تصحيح اين رساله از تنها نسخه يافت شده آن استفاده گرديد: كتابخانه مركزى دانشگاه نسخه مجموعه، شماره: 9112 به خط شكسته استادانه، مورّخ 1205، توسّط «ابن محمّد ابراهيم احمد».

6. رساله تنقيح در منطق‌

اين رساله نيز يكى از آثار مسلّم صدر المتألهين است، زيرا نه تنها ناسخين اين رساله آن را از صدرا دانسته‌اند بلكه اكثر ارباب تراجم‌ [59] نيز به وجود رساله‌اى در منطق از وى اتفاق نظر دارند، و از سوى ديگر مطالب مندرج در اين نوشتار با آثار ديگر صدرا به ويژه «تعليقه حكمة الاشراق» كمال موافقت و همگونى را دارد.

اين وجيزه قبلا توسط دانشمند معاصر آقاى مشكاة الدينى تصحيح قياسى،

[59] - مقدمه «تفسير» ج 1 ص 102 مقدمه «الواردات» ص 34، «رسائل فلسفى» ص 49، دانش‌پژوه: يادنامه ص 109.