طرح اين مسائل در حوزه درسى ميرداماد پنداشت. داورى بين پاسخ اين دو حكيم نامدار مجال و فرصت ديگرى را مى‌طلبد.

امّا در اهميت اين سه سؤال همين بس كه مى‌توان به جزم و يقين حكم كرد كه اگر اين سه سؤال توسّط محقق طوسى طرح نشده بود، صدرا به بعضى از مبانى اساسى فلسفى خود دست نمى‌يازيد، و در هر حال اگر اين سه سؤال علت تامّه‌اى براى نياز به طرح مسائل نوين و ابتكارى فلسفه صدرا نباشد، به عنوان يك انگيزه كارساز مسلّما قابل طرح است، و لذا دقّت در اين رساله حايز اهميت بسزايى است، زيرا رهنمايى به سوى مسأله جسمانية الحدوث و روحانية البقاء بودن نفس و از طرفى كليدى براى رهيابى به سوى حركت جوهريه و مبانى خاصه آن است‌ [55].

نظر به اينكه اين رساله داراى اهميت بسزايى است و قبلا دو بار به طبع سنگى رسيده و داراى ريختگيهاى چاپى و متنى فراوان بود، تصميم بر احياى مجدّد آن گرفته شد.

مآخذ تصحيح: 1- «ط»: نسخه مطبوع سنگى در حواشى «مبدأ و معاد» صدرا، مورّخ:

1316، ص 373- 392. و نسخه مطبوع سنگى در حواشى «شرح هدايه اثيريه» صدرا، مورّخ: 1313، ص 383- 393.

2- «م»: نسخه كتابخانه اهدايى مشكاة، تحت شماره 1030، به خط نسخ، غير مورخ- ظاهرا از سده دوازدهم يا سيزدهم- كه نسخه‌اى منقّح و قابل اعتماد است.

و از نسخه‌هاى مندرج در مجموعه شماره 1948 كتابخانه مرعشى و مجموعه 1632 رضوى نيز استمداد گرفتيم.

[55] - صدرا خود نيز در «اسفار» بدين مسأله اشاره كرده است. مباحث نفس «اسفار» ج 8 ص 390 و نيز «تعليقه شفا» ص 170.