اسم الکتاب : عرفان و عارف نمايان ترجمه كتاب كسر أصنام الجاهلية المؤلف : ملا صدرا الجزء : 1 صفحة : 58
اينگونه سخنان عوام را زيانبخشتر از زهرهاى قتّاله است كه تنها بدن
را مىميراند و كار به جائى كشيده است كه حتى عدهاى از كشاورزان كشاورزى را رها
كرده و به اظهار چنين ادعاهائى پرداختهاند، چرا كه چنين گفتهها طبع مردمان را
خوشآيند است، چون درين ميدان براى درك مقامات و احوال سخنى از تزكيهى نفس در
ميان نيست، و حتى افراد كودن نيز چنين ادعاها توانند كرد و ازين سخنان ظاهر آراسته
به هم توانند بافت.
و اگر كسى اين سخنان بر آنها گيرد در جواب او در نمانند چون توانند
گفت: «اينانكار از علم جدل برمىخيزد، و از اينكه علماى
ظاهر را توان درك ژرفاى سخنان و اسرار گفتههاى ما نباشد، چون علم حجاب است و جدل
عملى است نفسانى، و اين گفتهها و امثال آن جز از باطن و به مكاشفهى نور حق ظاهر
نگردد، و جز اهل مكاشفه فهم آن نتوانند كرد».
اين يكى از وسائل اين قوم براى بغلط افكندن ديگران و راهى براى افساد
عقايد مسلمانان و گمراه نمودن آنان است، كه زيان آن در همه جا پراكنده و شر آن
قلبهاى بندگان را فراگرفته است، و كسى كه چنين سخنان گويد اعدامش بخاطر دين خدا از
زنده كردن ده كس برتر باشد.
اما سخنى كه از ابو يزيد بسطامى نقل كنند نه لفظا درست است و نه
معنا؛ و اگر هم ثابت شود كه چنين گفتارى از او شنيده شده است چهبسا سخنى بوده كه
از زبان خداوند متعال و او آن را بعنوان ذكر پيش خود مىگفته است.
مثلا اگر از او شنيده شود «خدائىجز من نيست مرا عبادت كنيد» اين سخن را محملى جز
نقل قول خداوندى نتواند بود.
دوم گونه از شطحيات اينان سخنانى بىمغز و معنى است با ظاهرى فريبا و
عباراتى مطنطن كه در پس آنها چيزى نهفته نباشد، جز اينكه دلها را به تشويش افكنند
و عقلها را به دهشت اندازند و ذهنها را گيج سازند؛ و يا تفسيرهائى براى آنها كنند
كه نه مقصود از آن سخنان بوده است و نه گوينده چنين اراده كرده است، مگر اينكه
سخنان را تنها عقل و خيال درهم و پريشان او ساخته است.
اسم الکتاب : عرفان و عارف نمايان ترجمه كتاب كسر أصنام الجاهلية المؤلف : ملا صدرا الجزء : 1 صفحة : 58