فصل: [اقسام معرف‌]

معرّف بر چهار قسم است:

اوّل حدّ تامّ، و آن مركّب باشد از جنس قريب و فصل قريب، چون حيوان ناطق در تعريف انسان.

دوّم: حدّ ناقص و آن مركّب باشد از جنس بعيد و فصل قريب، چون جسم نامى ناطق يا جسم ناطق يا جوهر ناطق در تعريف انسان.

سيّم: رسم تامّ و آن مركّب باشد از جنس قريب و خاصّه، چون حيوان ضاحك در تعريف انسان.

چهارم: رسم ناقص و آن مركّب باشد از جنس بعيد و خاصّه، چون جسم نامى ضاحك يا جسم ضاحك يا جوهر ضاحك در تعريف انسان، و شايد كه رسم ناقص مركّب باشد از عرض عامّ و خاصّه، چون «ماشى ضاحك» در تعريف انسان. و نزد اهل اصول و عربيّه، معرّف را با جميع اقسام، حدّ خوانند.

فصل: [عدم جواز استعمال الفاظ مجازيّه و مشتركه در تعريفات‌]

استعمال الفاظ مجازيّه و مشتركه در تعريفات جايز نيست إلّا وقتى كه قرينه واضحه باشد چون «عين جاريه».

فصل: [مشكل بودن دانستن حقايق اشياء موجوده در خارج‌]

بدان‌كه دانستن حقايق اشياء موجوده در خارج چون انسان و فرس و مانند آن و تميز كردن ميان اجناس و فصول آنها و ميان اعراض عامّه و خاصّه آنها در غايت اشكال است و امّا دانستن حقايق مفهومات اصطلاحيّه و تميز كردن ميان اجناس و اعراض عامّه و ميان فصول و

جامع المقدمات (جامعه